(update 29 januari) Alleen met een grondige hervorming van de arbeidsmarkt kan Nederland de groeiende kloof tussen vast werk en onzeker flexwerk dichten. Dat stelt de Commissie Borstlap in haar vorige week gepresenteerde en daarna meteen veelbesproken eindrapport over de regulering van werk. De voorgestelde maatregelen in het kort en een overzicht van de reacties: ‘Dit is arbeidsrecht uit de vorige eeuw’.
Iedereen dezelfde rechten en plichten
De Commissie Regulering van werk, onder leiding van oud-topambtenaar Hans Borstlap, maakte op aanvraag van minister Koolmees van SZW een analyse van de wet- en regelgeving voor werk en schreef een adviesrapport.
De commissie stelt dat de verhoudingen op de arbeidsmarkt zo ernstig zijn scheefgegroeid dat ze dringend rechtgetrokken moeten worden. De kern van het advies is dat alle werkenden in Nederland dezelfde rechten en plichten moeten krijgen.
De commissie stelt een reeks maatregelen voor die ingrijpen in het arbeidsrecht, de sociale zekerheid en de fiscaliteit. De maatregelen zullen in samenhang moeten worden uitgevoerd om effectief te kunnen zijn. Daarvoor is zeer waarschijnlijk een nieuwe kabinetsperiode benodigd, en mogelijk zelfs twee.
- Tip! De Or wetgeving en actualiteitendag op 26 maart 2020 brengt je helemaal op de hoogte van de nieuwe wet- en regelgeving en de laatste ontwikkelingen. Bijvoorbeeld met de workshop Arbeidsrecht vanuit or-perspectief.
De maatregelen in het kort:
Vaste banen minder vast
- Vast werk moet minder vast worden. Daarom moeten werkgevers meer mogelijkheden krijgen om functies, arbeidsplaatsen en ook werktijden in arbeidsovereenkomsten aan te passen als de bedrijfseconomische omstandigheden daarom vragen.
- Een werkgever moet deeltijdontslag kunnen opleggen. De rechter moet een ontslagaanvraag vanwege disfunctioneren bij een redelijke grond altijd toekennen. Wel kan de rechter beslissen dat een ontslagvergoeding moet worden verstrekt.
Werk en contractvormen
- Er zijn nu te veel contractvormen. De commissie adviseert te komen tot drie soorten werkenden: werknemers met een contract voor (on)bepaalde tijd; zelfstandigen, en werknemers die op uitzendbasis tijdelijk werk verrichten.
- Flexibele contracten worden niet meer aangemoedigd: tijdelijk werk moet echt tijdelijk zijn en de kosten van onzekerheid moeten tot uitdrukking komen in de prijs van het tijdelijke werk.
- Uitzendkrachten krijgen de arbeidsvoorwaarden van het inlenende bedrijf, en ze mogen maximaal 26 weken werken.
- Iemand die voor een bedrijf of organisatie werkt, is werknemer. Als deze persoon een zelfstandige is, dan moet de opdrachtgever aantonen dat de werkende een echte zelfstandige is.
Belastingen
- Alle werkenden moeten fiscaal gelijk behandeld worden. De commissie pleit voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor iedereen.
- Belastingvoordelen voor zelfstandigen moeten worden afgebouwd. Belastingvoordeel mag er alleen zijn voor wie echt onderneemt, en dus investeert.
- Werkgevers gaan voor flexwerkers hogere sociale premies betalen.
- Voor ontslagen werknemers wordt de WW‐uitkering hoger, maar ook korter van duur dan de maximaal twee jaar die nu het geval is.
Ontwikkelen
- Elke burger moet bij geboorte een individueel leer- en ontwikkelbudget krijgen, bedoeld voor het opdoen van noodzakelijke kennis en vaardigheden tijdens de gehele loopbaan. Iedere werkende moet loopbaanbegeleiding kunnen krijgen.
Eindrapport Commissie Regulering van werk
De reacties
FNV: Lof en kritiek
Vakbond FNV zegt blij te zijn dat de Commissie Borstlap dezelfde conclusie trekt als de bond, ‘namelijk dat de doorgeslagen flexibilisering van de arbeidsmarkt aangepakt moet worden en dat er een einde moet komen aan de wildgroei van contracten’.
Wel gaat de commissie volgens de FNV te ver met het terugschroeven van de ontslagbescherming. ‘In de praktijk zou dan de preventieve toets verdwijnen en het voorstel voor deeltijdontslag zou werknemers vogelvrij verklaren’, zegt FNV-bestuurder Zakaria Boufangacha.
De FNV vindt ook dat er weinig oog is voor de rol die werkgevers gespeeld hebben in de flexibilisering. ‘In het rapport lijkt het alsof werkgevers de huidige situatie is overkomen, terwijl zij hier zelf jarenlang op hebben aangestuurd.’
De commissie besteedt volgens de bond weinig aandacht aan kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt, zoals mensen met een arbeidshandicap.
CNV: Tevreden
Het CNV is blij dat de Commissie Borstlap de verstoorde verhoudingen op de arbeidsmarkt erkent. De bond wijst op problemen bij flexwerkers. ‘Ze verdienen minder, hebben nauwelijks zekerheid, zijn vaak niet verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid en lopen meer risico op een bedrijfsongeval en op uitbuiting,’ zegt Piet Fortuin van het CNV.
De bond roept op tempo te maken met de hervormingen op de arbeidsmarkt.
VNO-NCW, MKB-NL en LTO: ‘Arbeidsrecht uit de vorige eeuw’
Dat volgens de Commissie Borstlap ‘alle werkenden werknemer zijn, tenzij’, past volgens ondernemingsorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland niet bij een moderne arbeidsmarkt. ‘Daar moet juist een verscheidenheid aan arbeidsrelaties gelijkwaardig naast elkaar kunnen bestaan.
Voor de werkende van de 21ste eeuw moeten het arbeidsrecht en het vaste arbeidscontract uit het begin van de vorige eeuw niet meer als norm gelden.’
De ondernemingsorganisaties zijn het ermee eens dat er maatregelen moeten worden genomen tegen de doorgeslagen flex. ‘Maar tijdelijk werk en ondernemerschap zwaarder belasten is niet de juiste route. Het gaat niet aan ondernemers gelijk te behandelen als andere werkenden, terwijl zij bestaansrisico’s geheel voor eigen rekening nemen.’
Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU): ‘Verrast’
De ABU zegt verrast te zijn over de ‘vergaande en gedetailleerde’ adviezen van de commissie over uitzendwerk, terwijl het rapport verder vooral richtinggevend van aard is. De uitwerking van de adviezen doet volgens ABU-directeur Jurriën Koops geen recht aan de belangrijke functie van uitzendwerk bij het aan het werk helpen en houden van mensen en aan het bieden van wendbaarheid voor bedrijven.
Zipconomy: ‘Einde van het huidige ZP-model’
De mix van maatregelen die de Commissie Borstlap voorstelt kunnen het einde betekenen voor de huidige manier van werken voor de naar schatting 300-400.000 zelfstandige professionals, die ingehuurd worden door organisaties om er opdrachten en werkzaamheden uit te voeren. Dat schrijft Hugo-Jan Ruts op Zipconomy, een kennisplatform voor flexwerk.
De commissie kiest volgens Ruts niet voor modernisering van het begrip zelfstandige of een herontwerp van het sociaal/fiscaal systeem voor hen, maar zet de klok 20 à 30 jaar terug. ‘Werknemer, tenzij … dat kan je lastig eigentijds noemen. En dat is jammer. Het gebrek aan nuance in de voorstellen over de zelfstandigen legt bij voorbaat al een hypotheek op de zo broodnodige discussie.’
Zelfstandigen Bouw: ‘Oud denken’
Ook ondernemersorganisatie Zelfstandigen Bouw hekelt het plan om iedere werkende als werknemer te beschouwen tenzij kan worden aangetoond dat deze een zelfstandige is. Dat gaat voorbij aan de behoefte van zelfstandigen om in vrijheid te ondernemen en zeggenschap te hebben over hun eigen werk. ‘Dat getuigt van oud denken en een gebrek aan respect voor de ruim 1 miljoen zzp’ers’, laat de organisatie weten.
‘Einde payrolling betekent meer zorgen voor MKB’
Sinds de invoering van de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) op 1 januari 2020 is een payrollovereenkomst feitelijk gelijk aan een ‘gewone’ arbeidsovereenkomst. Hoewel payrolling dus niet ‘flexer’ is dan een gewone arbeidsovereenkomst, wil de Commissie Borstlap payrollconstructies verbieden, zo stelt Henk Geurtsen van Experts in Flex op Flexmarkt.nl.
Als payrolling niet meer mogelijk is, krijgen MKB-ondernemers in Nederland er dus nog meer kopzorgen bij, met dank aan Borstlap, zo stelt Geurtsen.
PvdA: ‘Dramatisch slecht idee’
Lodewijk Asscher van oppositiepartij PvdA vindt het onacceptabel dat werkgevers eenzijdig de functie, de werkplek of de arbeidsduur kunnen aanpassen of werknemers ‘gedeeltelijk’ kunnen ontslaan. ‘Zonder toestemming van de rechter of het UVW. Zo maak je miljoenen werknemers onzeker. Wat een dramatisch slecht idee’, zo liet Asscher al snel via Twitter weten.
SP: ‘Geen rechten van werknemers afpakken’
Lilian Marijnissen van de SP is het eens met de commissie dat er te veel onzeker flexwerk is. ‘Het is niet alleen slecht voor onze welvaart, een onzeker bestaan sloopt mensen en gezinnen. De tijd dat meer flex de oplossing was voor alles is voorbij.
Minder onzeker flexwerk bereik je natuurlijk niet door de rechten van werknemers af te pakken of meer onzekerheid te creëren door ze makkelijker te kunnen ontslaan. Dat probleem los je op met minder flex in plaats van meer.’
GroenLinks: ‘Een drama door rechts beleid’
Dankzij jarenlang rechts beleid vindt er volgens Jesse Klaver van GroenLinks ‘een drama plaats’ op de arbeidsmarkt, met onzekerheid en stress tot gevolg. Klaver ziet goede adviezen in het rapport van de commissie, zoals een verzekering voor iedere werkende en het tegengaan van uitbuiting en flexwerk.
Klaver bekritiseert dat zekerheden worden afgebouwd, zoals de versoepeling van het ontslagrecht. ‘Laat dat afbreken van zekerheden zitten en laten we de goede ideeën uit dit advies omzetten in wetten die mensen eindelijk weer meer bescherming en zekerheid bieden, in plaats van minder.’
VVD: Eens met Borstlap
Regeringspartij VVD staat achter de analyse van Borstlap, zegt VVD-kamerlid Judith Tielen. Het adviesrapport biedt volgens haar nuttige bouwstenen voor toekomstig beleid. ‘Het is goed als er minder onzekerheid komt voor werknemers, maar het is ook belangrijk dat ondernemers ruimte hebben om te ondernemen.’
Tielen verwacht niet dat er meteen radicale ingrepen zullen plaatsvinden. ‘De VVD wil niet volgende week de hele arbeidsmarkt omploegen.’
D66: ‘Niet per se een vaste baan’
D66 is het wel eens met de Commissie Borstlap dat Nederland anders met werk moet omgaan. ‘Zekerheden voor alle werkenden zijn heel belangrijk, maar dat hoeft echter niet per se een vaste baan te zijn. Steeds meer mensen werken graag als zelfstandige, omdat dit hun juist vrijheid en autonomie geeft om hun werk zo in te richten als zij willen, zegt kamerlid Steven van Weyenberg.
Hij vindt ook dat werknemers met onzekere uren of een onzeker contract extra moeten worden beloond. Daarvoor is het wel nodig dat werkgevers makkelijker afscheid moeten kunnen nemen van een werknemer als het echt niet werkt.
CDA: ‘Meer zekerheden nodig’
CDA-kamerlid Hilde Palland zegt dat een eerlijke arbeidsmarkt vraagt om meer zekerheden voor alle werkgevers, ondernemers en werknemers. ‘De doorgeslagen flexibilisering moeten we tegengaan. De analyse in dit rapport bevestigt dat.’
ChristenUnie: ‘Goed om de kloven te verkleinen’
Kamerlid Eppo Bruins van de ChristenUnie vindt het goed ‘als we de kloven tussen zzp’er en werknemer en tussen vast en flex kunnen verkleinen, om te voorkomen dat werkenden tegen elkaar worden uitgespeeld op loon en op zekerheid.’
WRR: Meer zeggenschap krijgen over werk
Onlangs stelde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een adviesrapport dat werkenden vaak onvoldoende grip hebben op hun werk, hun geld en hun privéleven. De WRR adviseert de regering te bewerkstelligen dat werknemers meer zeggenschap moeten krijgen over hun werk en hun werktijden, en dat ondernemingsraden meer kunnen worden ingezet om de kwaliteit van werk te bevorderen.
Lees ook: WRR: Werknemer moet meer zeggenschap krijgen over werk
Kom naar de Or wetgeving- en actualiteitendag op 26 maart
De Or wetgeving- en actualiteitendag op 26 maart 2020 brengt je helemaal op de hoogte van de nieuwe wet- en regelgeving en de laatste ontwikkelingen.
Experts van Boontje Advocaten leren je in hun workshop Arbeidsrecht vanuit or-perspectief alles over de gevolgen van de invoering van de Wab op het arbeidsrecht.
Geef een reactie