De coronacrisis heeft Nederland stevig in zijn greep. De gevolgen voor het bedrijfsleven zijn ingrijpend. Een golf aan reorganisaties kan haast niet uitblijven. Werk aan de winkel dus voor ondernemingsraden!
Door Stefan Jansen en Joost van Mierlo
Volgens berekeningen van het CBS is het bruto binnenlands product (bbp) in het tweede kwartaal van 2020 met 8, 5 procent gedaald ten opzichte het eerste kwartaal. Deze daling komt voor meer dan de helft door de sterk gedaalde consumptie van huishoudens, en een stevige terugval van de investeringen.
Meer adviesaanvragen voor reorganisaties
De NOW-regeling van de overheid biedt onvoldoende soelaas, ook als er een derde pakket aan zou komen. Uitstel of spreiding van betaling van vakantiegeld, waar veel bedrijven hun werknemers om hebben verzocht, vaak na raadpleging van de ondernemingsraad, was slechts een druppel op een gloeiende plaat. Het echte werk voor ondernemingsraden lijkt nu pas te beginnen. Om ons heen zien we namelijk een sterke stijging van het aantal adviesaanvragen voor reorganisaties. Waar doen ondernemingsraden in dat geval goed aan?
Ondernemingsraden moeten aan de bak
Aan een adviesaanvraag over een voorgenomen reorganisatie gaat een heel proces vooraf. In dat proces zijn minstens twee zaken van belang voor de or. Ten eerste doet de ondernemingsraad (or) er goed aan om tijdig met de bestuurder te overleggen over wanneer en hoe hij betrokken raakt bij de besluitvorming. Vergelijkbaar met de gang van zaken tijdens het overleg over de algemene gang van zaken (artikel 24 lid 2 WOR).
Adviesrecht op adviseur en opdracht
Ten tweede dient de ondernemingsraad erop bedacht te zijn dat de ondernemer niet zelden externe deskundigheid inhuurt. Bijvoorbeeld om reorganisatieplannen op te stellen, of om de personele paragraaf te schrijven. Op grond van artikel 25 lid 1 en onder n WOR, heeft de ondernemingsraad een adviesrecht bij de inschakeling van dergelijke deskundigen, óók als het de vaste accountant of de vaste advocaat is. Dit adviesrecht betreft niet alleen de persoon, maar ook de formulering van de opdracht. De ondernemingsraad doet er goed aan de bestuurder te wijzen op dit adviesrecht, zeker nu dat in de praktijk vaak over het hoofd wordt gezien.
Beweegredenen: corona, of meer?
Dan de adviesaanvraag zelf. Een belangrijk onderdeel daarvan vormen de beweegredenen die de ondernemer aan zijn voorgenomen besluit ten gronde legt. De ondernemingsraad moet altijd kritisch kijken naar die beweegredenen. Maar dat is zeker zo als die redenen uit corona voortvloeien. Daarbij zijn er twee varianten. De eerste is die waarin de ondernemer misschien te weinig doet om de crisis door te komen. De andere, die wellicht wat vaker voorkomt, is dat de ondernemer ‘er een schepje bovenop doet’. De vraag die de ondernemingsraad zich dan zou meten stellen: is dit allemaal nodig omwille van corona, of speelt er ook iets anders.
- Tip! Met de Verdiepingscursus Advies- en instemmingsrecht weet je veel sneller wat wel en niet valt onder het adviesrecht of onder het instemmingsrecht. Ook heb je dan duidelijker voor ogen wat het voorgenomen besluit exact inhoudt en welke gevolgen dat voor de werknemers heeft.
Met name bij de beoordeling van de beweegredenen zou de ondernemingsraad zich moeten realiseren dat zijn informatiepositie sterker dan normaal is. Normaal gesproken moet de or de ondernemer ervan overtuigen dat informatie redelijkerwijs nodig is voor zijn functioneren (vgl. artikel 31 WOR). Bij een adviesaanvraag in het kader van een reorganisatie is het in grote lijnen aan de ondernemingsraad zélf om te bepalen welke informatie hij nodig heeft. En het is feitelijk aan de ondernemer om aannemelijk te maken dat die informatie níet nodig is.
Personele gevolgen en externe bijstand
Een ander belangrijk aspect van reorganisaties betreft de personele gevolgen. Daarbij gaat het niet alleen om de financiële gevolgen. Het gaat vooral om de selectie van werknemers die boventallig worden en voor ontslag in aanmerking komen. Dan moeten we denken aan ingewikkelde begrippen als uitwisselbare functies, afspiegeling, passende functies, enz. De zogenaamde Uitvoeringsregels Ontslag om bedrijfseconomische redenen van het UWV zijn een handzaam, maar wel erg uitgebreid document om te weten hoe met die begrippen omgegaan moet worden. En toch blijft het weerbarstige materie. Zeker ook gezien hun rol als vertegenwoordiger van alle werknemers, doen ondernemingsraden er goed aan waar nodig van externe bijstand in te schakelen. Net zoals de bestuurder zich doorgaans van dergelijke bijstand heeft voorzien.
Corona waait niet zomaar over. Te voorzien valt dat veel ondernemingsraden ‘aan de bak zullen moeten’. Dat is aan de ene kant misschien een uitdaging, aan de andere kant zal het nodige gevraagd worden van de ondernemingsraad en zijn leden. Met dank aan dat nog ongrijpbare virus.
Lees ook:
Kennisbank OR in de praktijk
Wees als ondernemingsraad goed voorbereid! Met de kennisbank OR in de praktijk heb je altijd toegang tot een schat aan tools, adviezen en artikelen voor een succesvolle uitoefening van je or-werk, met juridische tips en toelichtingen over de meest voorkomende or-zaken. Nu met vrij toegankelijk Coronavirusdossier. Probeer het een maand voor maar 10 euro!
Succesvol onderhandelen met de bestuurder op 24 november 2020Heb je na een overleg wel eens het gevoel dat je meer uit de onderhandelingen had kunnen halen? Of geeft je overlegpartner je het gevoel dat de onderhandeling de goede relatie kan schaden? Volg dan de training Succesvol onderhandelen met de bestuurder!
Geef een reactie