Wat de or moet weten over terugkeren naar de zaak

Het kabinet roept werkgevers op om afspraken met werknemers te maken over thuiswerken. Maar in de helft van de bedrijven en beroepen is thuiswerken helemaal geen optie. Hoe kan je dan het beste alle collega’s gezond en wel laten doorwerken?

Spring snel naar..

Besmettingsgevaar
Verplicht naar kantoor of recht op thuiswerk
Wanneer moet je in quarantaine?
Coronatoegangsbewijs of QR-code
Veilige werkplek; mondkapjes en ventileren
Ventilatie op de werkplek

Besmettingsgevaar

De werk- of kantoorruimte aanpassen op het coronavirus kan op allerlei manieren, vaak met vrij eenvoudige maatregelen. Zoals plexiglas tussen bureaus, vaker ventileren en duidelijke looproutes. Ook zijn er een groot aantal protocollen en praktijkvoorbeelden beschikbaar met specifieke maatregelen voor branches en sectoren. Ze zijn te vinden op de website mijncoronaprotocol.nl. Bedrijfsorganisaties kunnen vaak aanpassingen doen of aanvullingen toevoegen aan een branche-protocol.

Meer informatie over veilig doorwerken op de zaak is ook te vinden op de pagina ‘Werken op locatie’ bij de Rijksoverheid. Zie ook de sectie Veilige werkplek; mondkapjes en ventileren in dit dossier.

• Tip! De Arbowet geeft ondernemingsraden veel vrijheden om passende maatregelen voor te stellen op veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu in je eigen organisatie. Ontdek wat wel en niet kan tijdens de ééndaagse opleiding OR & VGWM op 30 juni of 1 december 2022.

Verplicht terug naar kantoor? Recht op thuiswerk?

Formeel kan de werkgever instructies geven over het waar en hoe van werken. Maar de werkgever heeft volgens de arbowet ook de plicht om te zorgen voor een veilige werkplek. Tussen beide rechten en plichten bevindt zich een ‘interessant juridisch steekspel’.

Omgekeerd kan een werknemer vragen om thuiswerken, of werken op een andere werkplek. Dat volgt uit de Wet flexibel werken Wfw. Maar een werkgever kan zo’n verzoek nu afwijzen zonder zwaarwegende bedrijfsbelangen aan te tonen. Het Wetsvoorstel Werken waar je wilt wil dat veranderen.

Lees ook:

• Terug naar de zaak? Leid het in goede banen
• Niet meer werken, maar beter werken
• Heeft u al een snotneuzenprotocol?

De meeste organisaties gaan niet massaal weer naar de zaak om er te werken. Ook niet als het van de overheid mag. Er is hoogstens een (zeer) geleidelijke terugkeer, volgens een terugkeerplan. Waarin staat welke functies en afdelingen als eersten terug mogen (deels: moeten) gaan, en onder welke voorwaarden. Waarbij maatregelen voor een gezonde en veilige terugkeer niet mogen ontbreken. Terugkeerplannen bestaan in allerlei vormen en maten. Hou bij je eigen plan ook rekening met eventueel al geformuleerd thuiswerkbeleid en thuiswerkregelingen.

Quarantaineregels

Een werknemer hoeft alleen in quarantaine na een positieve testuitslag. Lees hier meer over de voorwaarden voor testen, quarantaine en isolatie.

Het coronatoegangsbewijs of de QR-code

Een coronatoegangsbewijs is sinds 23 maart 2022 niet meer verplicht in Nederland. De regering vindt dat een werkgever aan zijn werknemers mag vragen of ze gevaccineerd zijn, mits er een goede reden voor is. Maar werknemers hoeven geen antwoord te geven. Werknemers die geen antwoord geven, mag de toegang tot het bedrijf worden ontzegd. Maar ontslag mag niet. Salaris inhouden mag evenmin. Zo blijkt uit informatie van de Rijksoverheid.

Ook mag de werkgever niet registreren wie zich heeft laten inenten. Tenzij minder ingrijpende middelen echt niet helpen om werknemers en bezoekers te beschermen tegen een covid-infectie. Zoals anderhalve meter afstand blijven houden, goed ventileren, spatschermen en andere beschermingsmiddelen gebruiken, zelftests laten doen en bij twijfel overplaatsen of zo veel mogelijk thuiswerken. Denken juristen op deze website.

Werkplek veilig maken: mondkapjes en ventileren

De basisregel voor mensen die niet thuis kunnen werken is: neem alle basismaatregelen in acht: hygiënemaatregelen (vaak handen wassen), thuis blijven en (zelf)testen bij klachten.

In Nederland is het dragen van een mondkapje (ook wel mondneusmasker) nu alleen verplicht op luchthavens vanaf de securitycheck en in het vliegtuig. Mensen met een kwetsbare gezondheid wordt geadviseerd een mondkapje te dragen om zichzelf te beschermen. Respecteer de keuzen van mensen die een mondkapje dragen en houd rekening met elkaar. Lees hier meer over het mondkapjesadvies van de regering.

Een werkgever kan het dragen van een mondkapje verplicht stellen, ook als er geen wettelijke verplichting bestaat. De werkgever is verantwoordelijk voor een gezonde en veilige werkplek. Dit komt voort uit arboregelgeving. Daarop heeft de ondernemingsraad instemmingsrecht.

Wie van zijn werkgever een mondkapje moet dragen op het werk, moet dat mondkapje van zijn werkgever krijgen. Of hij moet de kosten kunnen declareren bij zijn werkgever.

Daarnaast adviseert het kabinet  om werkruimten goed te ventileren.

Lees de jurisprudentie over vaccineren en mondkapjes in het dossier ‘ Wat de or moet weten over vaccineren tegen covid‘.

De hybride werkers

Minstens deels blijven thuiswerken, of hybride werken vindt een duidelijke meerderheid van de werknemers de ideale manier om verder te werken. Overleggen met de leidinggevende en de collega’s over wie wanneer waar werkt is daarbij essentieel. Dat voorkomt files op populaire werkdagen en onderbezetting op maandag, woensdag en vrijdag. Ook is goed blijven overleggen essentieel om het werk zo eerlijk mogelijk te verdelen, en optimaal te laten aansluiten bij persoonlijke capaciteiten en behoeftes. Dat maakt de terugkeer naar de zaak een hele puzzel.

• Tip! Hybride werken betekent werken op basis van vertrouwen en verantwoordelijkheid. Dat vraagt om een andere manier van leidinggeven. Hybride werken is een heel andere werkwijze, ook met gevolgen voor de or zelf. Volg daarom de eendaagse training ‘Hybride werken voor de OR’ op 20 september 2022.

Ook in 2022 is de onbelaste reiskostenvergoeding mogelijk. Maar alleen voor de werkdagen waarop de werknemer van en naar de zaak forenst. Voor thuiswerkdagen is een onbelaste vergoeding mogelijk van 2 euro per dag.

Rol van de or

Bij afspraken over thuiswerkbeleid, vast te leggen in een thuiswerkregelingheeft de ondernemingsraad een grote vinger in de pap. Een thuiswerkregeling raakt op verschillende punten aan het instemmingsrecht van de or. Zoals bij de vaststelling van arbeidstijden, arbeidsomstandighedenregeling, de RI&E en wellicht ook de personeelsbeoordeling.

Lees ook:

• Wat de or moet weten over thuiswerken (thuiswerkbeleid)
• ‘Werk zo veel mogelijk weer thuis.’ Is dat een probleem?
• Onbelaste vergoeding voor thuiswerken

Werken op de zaak: denk aan de ventilatie

Goede ventilatie is het vierde advies dat het kabinet nu benadrukt, naast zo veel mogelijk thuiswerken, handen wassen en testen. In een huis betekent dat: minstens een kwartier per etmaal ramen en deuren wijd open te zetten, en luchtroosters altijd geopend houden. Voor werkgevers, onderwijs en andere sectoren is het advies: ramen openzetten in ruimtes waar mensen samen komen. Of zorgen dat luchtverversingsinstallaties in gebouwen zo zijn ingesteld dat regelmatig verse lucht een gebouw in wordt gebracht. Hierbij dient minimaal het Bouwbesluit gevolgd te worden.

Volgens de meeste experts is het verstandig om terugwinnen of hergebruiken (recirculatie) van lucht in diverse luchtverversingssystemen uit te schakelen. Filters of scheidingssystemen zijn vaak te grof om de gebruikte en verse lucht goed te scheiden en te filteren. De or kan de facilitaire dienst, arbeidshygiënist of de arbodienst om een passend advies vragen. Het Kennisplatform voor Binnenklimaattechniek heeft een protocol opgesteld met vele tips. Ook het RIVM heeft veel informatie over ventileren, luchten en de voors en tegens van diverse systemen. De publieksvriendelijke(r) versie is hier te vinden.