Een werkgever kan vaccineren of een coronatoegangsbewijs tonen niet verplicht stellen. Maar hij kan een werknemer die weigert wel overplaatsen, ergens anders laten werken of opdragen om ander werk te doen. Mits dat mogelijk is, en als dat het laatste redmiddel is om te voldoen aan zijn zorgplicht voor alle werknemers en bezoekers. De jurisprudentie over werknemers die weigeren om te vaccineren of een mondkapje te dragen op het werk neemt toe.
De regering vindt dat een werkgever aan zijn werknemers mag vragen of ze gevaccineerd zijn, mits er een goede reden voor is. Maar werknemers hoeven geen antwoord te geven. Zo blijkt uit dit recente vraag-antwoorddocument van de Rijksoverheid. En ook rechters denken meestal niet erg makkelijk over werkgevers die hun mensen vragen om hun vaccinatiestatus.
Vacineren blijft vrije keuze
Een werkgever kan zijn werknemers in Nederland niet verplichten tot vaccineren tegen covid. Dat vinden vrijwel alle arbeidsjuristen. Onder meer artikel 11 van de grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens verzetten zich hiertegen. Er bestaat ook geen wet waarmee een werkgever een werknemer kan dwingen tot vaccinatie.
Lees ook:
- Lat voor zorgplicht ligt hoog
- ‘Vragen om vaccinatie bij wet verbieden’
- Werkgevers willen meer corona-informatie van werknemers
Jurisprudentie over vaccineren en mondkapjes
Inmiddels zijn er 3 rechterlijke uitspraken over deze situatie. De eerste gaat over een ontslag op staande voet omdat een werkneemster zich weigerde te vaccineren. De zaak speelde op Curaçao. Het ontslag werd nietig verklaard, maar de arbeidsovereenkomst werd toch ontbonden. Dat gebeurde ook bij deze uitspraak. Ook in deze zaak was weigeren om in te enten niet de directe aanleiding voor het ontslag, maar een verstoorde arbeidsverhouding. De derde zaak gaat over een geschorste danser die niet is gevaccineerd tegen het coronavirus en die weigert wekelijks een zelftest te doen. Hij had toegang tot het werk geëist, maar dat heeft de kantonrechter Amsterdam afgewezen.
Ook over het dragen van een mondkapje op het werk en het instructierecht van de werkgever hierbij neemt de jurisprudentie toe. Er was al de uitspraak tegen een medewerker van een bakkerij, die weigerde zijn mond te bedekken van januari 2021. In november 2021 kwam daar een uitspraak bij van de Rechtbank Noord-Holland. Deze rechter ontbond het arbeidscontract van een schoonmaker, die stelselmatig weigerde een mondkapje te dragen tijdens de werkzaamheden. Zie ook deze uitleg. En in januari 2022 verloor een medewerker transportmiddelen zijn baan bij Schiphol, omdat hij bleef weigeren om een mondkapje te dragen.
Geen dwang of drang
Werkgevers mogen soms wel vragen aan werknemers of ze zijn ingeënt. Volgens het kabinet mag de werkgever dat vragen als er een goede reden voor is. Maar daar hoeft geen werknemer op te antwoorden. En als de werknemer wel antwoord geeft, mag de werkgever niets doen met die informatie. Zo mag de werkgever niet registreren wie zich heeft laten inenten. Tenzij minder ingrijpende middelen echt niet helpen om werknemers en bezoekers te beschermen tegen een covid-infectie. Zoals anderhalve meter afstand blijven houden, goed ventileren, spatschermen en andere beschermingsmiddelen gebruiken, zelftests laten doen en bij twijfel overplaatsen of zo veel mogelijk thuiswerken. Denken juristen op deze website.
De ondernemingsraad kan erop toezien dat de werkgever zijn mensen niet onder druk zet om zich te laten vaccineren. Of dat hij niet registreert wie wel en niet is ingeënt. Mocht de werkgever toch een verplichting instellen om werknemers in te enten of te testen, dan heeft de or daar waarschijnlijk instemmingsrecht op.
Lees ook:
- Verplicht vaccineren of registreren: wat zeggen de juristen?
- Wat de or moet weten over terugkeren naar de zaak
Vrijwillig vaccineren
Mensen bepalen zelf of, en wanneer ze een vaccinatieafspraak maken. Mensen kunnen een online afspraak maken. Ook mensen die al corona hebben gehad kunnen zich beter laten vaccineren. Dat adviseert de Gezondheidsraad. Het is niet duidelijk hoe lang immuniteit blijft bestaan na een besmetting met COVID-19.
- Tip: Regels of beleid over vaccineren kunnen, net als regels over thuiswerken, vallen onder arbobeleid. Hierop heeft de ondernemingsraad instemmingsrecht. Wees dus als ondernemingsraad goed voorbereid! Met de Kennisbank OR in de Praktijk heb je altijd toegang tot een schat aan tools, adviezen en artikelen.
Verandertrajecten, zo maak je ze succesvol
Kennisbank OR in de praktijk 
ORNet waar bent U mee bezig, advocaten broodwinning verzorgen door hier het niet verplicht stellen van vaccinatie te promoten.
Het is een crime als mensen bewust anderen in gevaar brengen door zich niet te laten vaccineren.
Als ze dat niet willen zullen ze een andere baan moeten zoeken waar ze niet in contact moeten kunnen komen met anderen.
In een tijd als deze crises moet er beter naar de zogenaamde privacy wetgeving en daar de veiligheid van de bevolking hoofdzaak is.
(Namens de redactie) Wij nemen geen enkel standpunt in. Wij verslaan de berichtgeving over dit onderwerp, net zoals over elk ander onderwerp. En respecteren daarbij ieders standpunt (ook dat van u).
Ik vraag me ook serieus af hoe het al dan niet vaccineren en de kennis over wie wel en wie niet, zich verhoudt tot de AVG!
Reacties bij onderwerpen als deze – wel of niet verplicht laten vaccineren – laten een verschil van opvatting zien die samenhangt met iemands belevenis van risicoperceptie. Net zoals de omgang met klimaat- en milieu-emissies, de omgang met de asbestproblematiek, 5G-netwerken, de aanpak van de corona-epidemie zie je een botsing van twee vormen van risicoperceptie.
De ene groep stelt dat het persoonlijk belang dient te wijken voor het groepsbelang, want “ieder beetje helpt” en “ieder geval is er één teveel”. De meer “strikten” zijn ook voorstander van strikte regelgeving en handelen vaak vanuit een diepe moreel-ethische overtuiging. Voor hen staat de samenleving als collectief voorop en is het individu daaraan ondergeschikt. De andere groep zijn de meer “pragmatici” die meer kijken naar het individu en ook minder voorstander zijn van bemoeienis door overheid of werkgever. Deze groep is meer gericht op “je moet niet doen wat niet nodig is” en is gehecht aan de individuele zeggenschap over bijv. het eigen lichaam. Zij zien de samenleving als individuen die met elkaar samenleven.
Je ziet deze visies door de geschiedenis ook op en neer gaan als de slinger van een pendule. In tijden van tegenspoed en crisis meer de strikte aanpak die vervolgens na de crisis weer een tegenreactie veroorzaakt. Deze beide vormen van risicoperceptie, en dat zie ik ook tegenwoordig scherp in de media en social media, gebaseerd op de normen en waarden die je aanhangt, zullen nooit op één lijn komen. Want over veel zaken kun je een compromis sluiten, over je eigen normen en waarden niet. Zelf ben ik als klassiek liberaal zowel afkerig van sterke overheidsbemoeienis, ook in geval van crises, als ook gehecht aan het individuele beschikkingsrecht.
Ik hoef geen vaccinatie en heel veel mensen in de zorg willen deze ook niet.
Ook mijn dochter gaat deze niet krijgen je weet niet wat het vaccin doet op lange termijn dat is niet getest en wij zijn nu de proefkonijnen.
Wim Jansen jij mag mijn dosis Astra zenicazooi hebben kijk uit met trombose hé ouwe demagoog
Waarom willen werkgevers weten of werknemers zijn gevaccineerd als gevaccineerden net zo goed ziek kunnen worden en virussen verspreiden?
Gevaccineerden zullen misschien wel onzorgvuldiger handelen omdát ze zijn gevaccineerd, Ongevaccineerden zullen wellicht voorzichtiger handelen en eerder maatregelen nemen om een ander niet aan te steken.
Bovendien: met 2 prikken zijn we er niet. Israël heeft de eerste 2 prikken al als onvoldoende betiteld en behandelt gevaccineerden als ongevaccineerd tenzij er een 3e (booster)prik is gezet terwijl de WHO een 3e prik tot nu toe afraad. Meer dan 60% van de zieken op de IC’s in Israël is dubbel gevaccineerd. Denkt u daar eens over na, waar is het einde? Ieder half jaar een nieuwe vaccinatie? Voor een virus met een IFR van circa 0,23%, vergelijkbaar met Influenza? Er gaan ieder jaar circa 6.000 mensen dood aan Influenza, daar heeft tot nu toe niemand zich druk overgemaakt.