Niet elk bedrijfsongeval of arbeidsongeluk moet de werkgever melden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. Maar wel de ongevallen met blijvend letsel, ziekenhuisopname of dodelijke afloop. Deze meldingsplichtige ongevallen moet de werkgever direct doorgeven.
De Arbeidsinspectie stelt dan ook altijd een onderzoek in. Sinds 1 januari besluiten de inspecteurs aansluitend of de werkgever zelf nader onderzoek mag doen naar de toedracht en achtergronden van het ongeval. Doel is om de werkgever zelf verbetermogelijkheden in de bedrijfsvoering te laten ontdekken. Dit gebeurt vooral bij ‘welwillende’ werkgevers met een ‘passende’ handhavingshistorie, aldus de Arbeidsinspectie.
Rapportage en verbeterplan
Mag de werkgever zelf onderzoeken, dan stelt hij zelf een rapportage op van het arbeidsongeval, plus een verbeterplan. Vervolgens beoordeelt de Arbeidsinspectie de kwaliteit van beide documenten. Worden de rapportage en het verbeterplan niet goedgekeurd, dan voert de Arbeidsinspectie zelf onderzoek uit. De werkgever krijgt dan eerst de kans om verbeteringen door te voeren. Voldoet ook de aangepaste rapportage niet, dan voert de Arbeidsinspectie alsnog een volledig ongevalsonderzoek uit. Dat kan leiden tot een boete.
Keurt de Arbeidsinspectie de rapportage en het verbeterplan wel goed, dan gaat de Arbeidsinspectie later bekijken of de verbetermaatregelen ook echt zijn uitgevoerd. Als dat niet zo is, kan alsnog een boete volgen.
Dit onderzoekt de Arbeidsinspectie altijd zelf
Arbeidsongevallen met dodelijke afloop onderzoekt de Arbeidsinspectie altijd zelf. Er vindt dan ook een strafrechtelijk onderzoek plaats onder leiding van het Functioneel Parket. Ook onderzoekt de inspectie de toedracht altijd zelf wanneer het slachtoffer van het ongeval jonger is dan 18 jaar. Dat gebeurt ook als het slachtoffer een familielid is van de werkgever. De Arbeidsinspectie doet ook zelf ongevalsonderzoek als de werkgever niet zelf wil onderzoeken, of als een werkgeversrapportage niet het meest passende middel is. Denk bijvoorbeeld aan een ongeval met uitzonderlijk ernstig blijvend letsel.
Gedifferentieerde aanpak effectiever
De Arbeidsinspectie noemt deze manier van werken de gedifferentieerde aanpak ongevalsonderzoek (GAO). In oktober 2020 is de Arbeidsinspectie gestart met een pilot voor deze werkwijze. Daarin werd nadrukkelijk gekeken naar de aard van het letsel van het slachtoffer, de mate waarin de werkgever de naleving van de Arbowet op orde had en het type ongeval.
Uit de Monitor arbeidsongevallen 2021 bleek de nieuwe werkwijze effectiever dan de traditionele. Vooral omdat bedrijven zelf leren van ongevallen, wat herhaling vaker voorkomt. Maar ook omdat werkgevers, door te focussen op de achterliggende oorzaken hun veiligheidscultuur structureel kunnen verbeteren. De Arbeidsinspectie ziet dat werkgevers hierdoor meer investeren in veiligheidsmaatregelen dan aan boetes. En dat is goed voor de veiligheid van de medewerkers, stelt de Nederlandse Arbeidsinspectie in een nieuwsbericht.
Veilig en gezond werken is aandachtspunt voor de or
Mogelijk is het ook goed nieuws voor ondernemingsraden. Want ook de or speelt een belangrijke rol bij het beleid om veiliger en gezonder te werken. De ondernemingsraad heeft de taak en verantwoordelijkheid om een veilige werkomgeving voor werknemers te bevorderen. Bijvoorbeeld door in de overlegvergadering onveilige situaties op de werkvloer aan te kaarten, of daarvoor de bestuurder direct te benaderen.
Ook bij arbeidsomstandigheden kan de or actief zoeken naar mogelijkheden tot verbetering. Die stimulerende taak (artikel 28 WOR) kan de or gestalte geven door een commissie Veiligheid, Gezondheid, Welzijn & Milieu (VGWM-commissie) in te stellen. Die commissie heeft als speciale taak om toezicht te houden op de naleving van de regels en voorschriften op deze onderwerpen, ook intern. Over arbozaken kan de or zelfstandig contact opnemen met de Arbeidsinspectie. Meer informatie over de taken van de or bij arbeidsomstandigheden is te vinden in de Kennisbank OR in de Praktijk.
