Klokkenluidersregeling verdient aandacht or

Klokkenluiders hebben een belangrijke rol bij het aanpakken van misstanden. Toch liggen ze vaak onder vuur. De nieuwe Wet Huis voor klokkenluiders moet hen bescherming bieden. Maar gaat deze wet wel ver genoeg?

Met ingang van 1 juli 2016 is elke organisatie met vijftig of meer werknemers verplicht een klokkenluidersregeling vast te stellen. Deze regeling moet onder andere ingaan op de wijze waarop met de interne melding wordt omgegaan, wanneer sprake is van een misstand en bij wie moet worden gemeld.

Een melding mag niet worden gedaan door een werknemer die nog
een appeltje te schillen heeft met degene over wie hij klaagt”

Er is in de wet nog volop ruimte voor verbetering, vindt arbeidsrechtadvocaat Maartje Govaert, partner bij het advocatenkantoor Norton Rose Fulbright. De grootste gemiste kans is volgens Govaert gelegen in de eis dat een melder van een misstand te goeder trouw moet zijn. Een melding mag dus niet worden gedaan door een werknemer die nog een appeltje te schillen heeft met degene over wie hij of zij klaagt. De melder moet zuivere motieven hebben.

Motieven van werknemer zijn niet relevant

Daar is Govaert, die zelf meeschreef aan het preadvies voor de Wet Huis voor klokkenluiders, geen voorstander van. “Mijn mening is dat het moet gaan om de melding, niet om de melder. De motieven van de werknemer niet relevant , zolang de melding maar niet vals is en in het maatschappelijk belang.”

Veel organisaties zijn nu hard aan het werk om een klokkenluidersregeling op te stellen of een bestaande regeling aan te passen aan de wet. Als een ondernemingsraad nog geen instemmingsverzoek heeft gekregen, is dit het moment om het onderwerp zelf op de agenda te zetten, zegt Govaert.

Als er nog geen instemmingsverzoek is gedaan, moet de or
de klokkenluidersregeling zelf op de agenda zetten”

Klokkenluidersregelingen vallen onder artikel 27 WOR en zijn dus instemmingsplichtig. Dat betekent dat de ondernemingsraad kan proberen om op ondernemingsniveau ervoor te zorgen dat ook klokkenluiders met minder zuivere motieven toch worden beschermd voor represailles. Govaert vindt dat ondernemingsraden die de regeling op dit punt willen aanpassen een valide punt hebben. “Het is ook in het belang van de onderneming dat misstanden niet verborgen blijven.”

Belangen van de organisatie

Als or moet je ook kijken of de reikwijdte van de regeling wel aansluit bij de belangen van de organisatie. Govaert: “De wet spreekt van maatschappelijk belang, maar als organisatie heb je natuurlijk ook je eigen gedragsregels. Als die worden overschreden, wil je dat misschien ook wel weten.”

Een regeling voor klokkenluiders vaststellen is nog maar de eerste stap. Minstens zo belangrijk is het creëren van een cultuur waarin mensen hun mond open durven trekken. “Laat het management bij de invoering van de klokkenluidersregeling vooral uitleggen waarom dit zo belangrijk is. Als de top aangeeft waarom misstanden moeten worden aangekaart, zal je zien dat klokkenluiders veel minder worden gepest.”

Als ondernemingsraad ben je de oren en ogen van de organisatie”

De ondernemingsraad kan het management hierbij ondersteunen, benadrukt Govaert. “Als ondernemingsraad ben je de oren en ogen van de organisatie. Het management staat toch vaak meer op afstand. Als ondernemingsraad kun je zorgen dat er discussie ontstaat over de klokkenluidersregeling. Laat zien dat je de regeling ondersteunt. Je kunt ook de laatste versie van de regeling voorleggen aan je achterban en eventuele feedback meenemen in de definitieve regeling.”

Goede regeling is geen papieren tijger

Elke regeling is gedoemd een papieren tijger te worden wanneer medewerkers niet het idee hebben dat er iets mee wordt gedaan. “Het is heel belangrijk dat werknemers feedback krijgen over hun melding”. Ook bij het levend houden van de klokkenluidersregeling kan de ondernemingsraad een belangrijke rol vervullen, stelt Govaert. “Als ondernemingsraad kun je voorstellen te evalueren hoe de regeling werkt; wat voor meldingen zijn er gedaan en wat is daarmee gebeurd.”

Kernpunten van een goede klokkenluidersregeling:

• Als de werknemer dat wil, moet een melding van een vermoeden van misstand vertrouwelijk worden behandeld.
• Een werknemer die te goeder trouw en naar behoren een melding heeft gedaan, mag door zijn werkgever niet worden benadeeld.
• Een klokkenluider moet vertrouwelijk extern advies kunnen inwinnen bij het Huis voor Klokkenluiders.
• Het vermoeden van een misstand moet aansluiten bij de Nederlandse wet.
• Werknemers moeten duidelijk weten wanneer en bij wie ze een melding kunnen doen van het vermoeden van een misstand.

Tip! Meer weten over de Wet Huis voor klokkenluiders? Schrijf je in voor de OR informatie Workshopdagen