Maatregelen die de privacy van werknemers aantasten, mogen niet zomaar worden ingevoerd. De ondernemingsraad moet daarmee instemmen. Waar moet je op letten wanneer je een protocol voor drugs- en alcoholbeleid krijgt voorgelegd?
Het vastleggen van gegevens over de gezondheid van werknemers valt onder de Wet bescherming persoonsgegevens (WBP). De toepassing van deze wet wordt in de gaten gehouden door de Autoriteit Persoonsgegevens.
Hoe moet het niet?
Energiebedrijf Uniper (tot 1 januari 2016 E.ON) heeft na onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zijn alcohol- en drugscontrolebeleid voor medewerkers ingetrokken. Om onveilige situaties op de werkvloer te voorkomen, wilde Uniper het personeel testen op gebruik van alcohol en drugs. De uitkomsten van adem- en wangslijmtesten zouden worden vastgelegd. Ook zouden werknemers worden gevraagd hun leidinggevenden te informeren over het gebruik van ‘medicijnen met een gele sticker’. Dit zijn medicijnen die de rijvaardigheid of de reactiesnelheid beïnvloeden.
Medewerkers die niet wilden meewerken aan dit controlebeleid, zouden een gesprek met de leidinggevende krijgen en liepen het risico op een andere positie te worden geplaatst.
Bezwaar Autoriteit Persoonsgegevens
De Autoriteit Persoonsgegevens had hier om meerdere redenen bezwaar tegen. Een werkgever mag over het algemeen geen alcohol- en drugstesten inzetten waarbij medische gegevens van werknemers worden verwerkt. Het feit dat werknemers instemmen met het ondergaan van de testen, maakt dat niet anders. Werknemers zijn niet vrij in hun keuze om wel of niet mee te werken aan de controles.
Er zijn uitzonderingen op deze regel, zoals de luchtvaart. In deze sector is het afnemen van alcohol- en drugstesten in de wet geregeld.
Een werkgever mag over het algemeen geen alcohol- en drugstesten inzetten waarbij medische gegevens van werknemers worden verwerkt
Taak bedrijfsarts
Ook mag een werkgever niet vragen naar medicijngebruik. Alleen de bedrijfsarts mag informatie over medicijngebruik verwerken in het kader van de begeleiding en re-integratie van zieke werknemers. En daarbij geldt nog een extra beperking: het moet wel gaan om werknemers die werkzaamheden uitvoeren waarbij gevaar voor de werknemer of omstanders kan ontstaan bij gebruik van deze medicijnen.
Ten slotte wilde Uniper ook drugshonden inzetten om te bepalen of werknemers drugs bij zich hadden. De onderneming kon voor de Autoriteit Persoonsgegevens echter niet hard maken dat een dergelijke intimiderende maatregel nodig was.
Instemmingsrecht
De ondernemer moet de instemming van de ondernemingsraad vragen als hij regeling voor het verwerken en het beschermen van persoonsgegevens wil invoeren, wijzigen of intrekken.
Aandachtspunten voor de ondernemingsraad
Het is dus voor de ondernemingsraad heel belangrijk om te kijken of de regeling voldoet aan de Wet bescherming persoonsgegevens. Maar er zijn meer punten waar de or rekening mee moet houden. Een belangrijke vraag is wat de ondernemer wil bereiken met het alcohol- en drugsprotocol.
FNV heeft een aantal aandachtspunten op een rij gezet voor ondernemingsraden die een alcohol- of drugsprotocol krijgen voorgelegd:
- De zwaarte van het protocol (met/zonder sancties) moet afhangen van geconstateerde problemen en de veiligheidsrisico’s in het bedrijf. Zonder aanleiding is een protocol overbodig.
- Beleid begint altijd met preventie en begeleiding in samenwerking met de bedrijfsarts. Denk aan een spreekuur met de bedrijfsarts.
- Een duidelijke aanleiding is nodig om een medewerker aan te spreken op alcohol/drugs-gebruik
- Management moet zelf het goede voorbeeld geven : denk aan recepties, zakenlunches
- Testen op mensen alleen als er een concrete aanleiding is, bij voorkeur door een arts uit te voeren.
- Testen als de blaastest of bloedproeven tasten de persoonlijke integriteit van mensen aan. Ondenkbaar is dus dit aan het hele personeel regelmatig te vragen.
- Natuurlijk kan er wel een reactietest plaatsvinden als er aanleiding is
Sancties alleen als het bedrijf echt zijn best heeft gedaan rond preventie en voorlichting. - De sanctie moet in verhouding staan tot het afbreukrisico en kan natuurlijk alleen plaatsvinden als eerst gesprekken hebben plaatsgevonden en gewaarschuwd is.
Cor stemt niet in met alcoholcontrole
Ook de centrale ondernemingsraad van Shell vindt dat de onderneming het goede voorbeeld moet geven en eenduidig beleid moet voeren. De cor stemde daarom niet in met alcoholcontroles. In het hoofdkantoor van Shell is een bar die alcohol schenkt. Volgens de cor is dit niet te verenigen met alcoholcontroles van het personeel. De cor stemde wel in met twee drugstesten.
Lees ook:
Geef een reactie