De vrijheid van meningsuiting is een grondrecht waarop schrijvers en (onderzoeks)journalisten zich vaak beroepen. Het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, ofwel het recht op privacy, is dat ook. Welk grondrecht gaat voor?
Als twee partijen tegenover elkaar staan in een procedure en beide zich beroepen op een grondrecht, is het aan de rechter om te oordelen welk grondrecht voorgaat. Dat doet hij door een afweging te maken van alle omstandigheden van het geval, omdat de hoofdregel luidt dat geen van beide rechten voorrang heeft op de ander.
Fly on the wall
In de uitspraak van de Hoge Raad ging het om het volgende. Een stichting die opkomt voor de belangen van mensen die door toedoen van hun bank in de problemen zijn geraakt, heeft de opdracht gegeven een boek te schrijven over vermeende misstanden bij een bank.
Het boek doet onder meer verslag van de gang van zaken bij een specifieke afdeling, en noemt de namen van de werknemers daar. De stichting meent dat het noemen van de namen van die specifieke werknemers noodzakelijk was wegens de – in dat genre boeken gebruikelijke – verteltechniek van de ‘Fly on the wall’. Hiermee wordt minutieus verslag gedaan van de gebeurtenissen, en personen worden bij naam genoemd.
Opkomen voor werknemers
De werknemers hebben zich hier niet zelf beroepen op hun recht op privacy. De bank, hun werkgever, trad op namens zijn werknemers, op grond van het goed werkgeverschap. Volgens de stichting zou dit niet kunnen.
De HR oordeelt daarentegen dat de bevoegdheid om zonder volmacht voor zijn werknemers op te treden, voor de werkgever inderdaad kan bestaan op grond van goed werkgeverschap. In dit geval speelt mee dat het voor werknemers belastend kon zijn om zelf op te treden, vanwege de publiciteit en de mogelijke gevolgen daarvan.
Wat betreft het met naam en toenaam noemen van de medewerkers, oordeelt de HR dat het gebruik van deze verteltechniek de inbreuk op privacy van de werknemers niet rechtvaardigt, omdat geanonimiseerde of gefingeerde namen ook konden volstaan. Ook met het argument van de stichting dat de inbreuk op de privacy van de werknemers geen ernstige gevolgen voor de werknemers zou hebben, maakt de HR korte metten.
Commentaar
Dit arrest biedt geen uitsluitsel voor iedereen die zich in zijn goede naam voelt aangetast door een boek, televisieserie of (kranten)artikel. De vrijheid van meningsuiting weegt in principe even zwaar als het recht op privacy of eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.
Welke van de twee grondrechten boven het andere moet wegen, is zeer afhankelijk van de omstandigheden van het specifieke geval, en de rechter zal dus een (vaak lastige) belangenafweging moeten maken.
Hoge Raad 31 maart 2017, ECLI:NL:HR:2017:569
Ester Damen is advocaat bij Kennedy Van der Laan @EsterDamen
TIP! Meer weten over de rol van or bij behoorlijk beleid? Lees het boek Handboek corporate governance
Geef een antwoord