Ondernemingsraden worden steeds meer uitgedaagd te innoveren op het gebied van nieuwe medezeggenschap. Logisch: als het ertoe doet willen or en bestuurder de achterban zo effectief mogelijk kunnen betrekken bij een vraagstuk. Daarnaast worden or’s steeds vaker uitgedaagd om mee te denken in inhoudelijk complexe projecten.
Door Harry Hartmann
Kortom: de innovatieve kracht van de or wordt aangesproken. Er wordt dan ook veel gebrainstormd. De term ‘brainstormen’ kwam in 1953 voor het eerst in gebruik in de reclamewereld. Het idee is dat je een probleem het beste aanpakt door er als team gezamenlijk en met zoveel mogelijk mensen over na te denken.
Niet brainstormen met meer dan vier mensen
Onderzoek heeft echter uitgewezen dat het geen zin heeft om met meer dan vier deelnemers te brainstormen, omdat ideeën in grotere groepen herhaald worden. Wanneer je evenveel mensen in hun eentje aan het werk zet, blijken er meer ideeën met hogere kwaliteit op gang te komen.
Een mogelijke spelbreker vormt de zorg voor negatieve feedback. Daarnaast zie je dat de passiviteit van groepsleden toeneemt naarmate groepen groter worden. Al in 1882 is dit effect door Ringelman ontdekt.
Nooit meer brainstormen?
Moet je dan als complete or nooit meer brainstormen? Zover wil ik niet gaan, want brainstormen is ook een manier om binnen de groep draagvlak voor ideeën te krijgen. Maak in ieder geval nooit de fout om direct iets in een groep te gooien.
Begin altijd een brainstorm door individueel mensen te laten nadenken over een probleem. Ga dan aan de slag in groepen van vier en koppel vervolgens alle bevindingen aan elkaar.
Systematic Inventive Thinking
Drew Boyd en Jacob Goldenberg raden in hun boek ‘Inside the box’ een andere methode aan. Zij stellen dat ‘out of the box’ erop los roepen minder effectief is en propageren het werken volgens een aantal vaste denkregels. Hun methode heet ‘Systematic Inventive Thinking’, oftewel ‘SIT.
De methode stimuleert creatief denken door vijf denktechnieken en is wereldwijd succesvol toegepast bij de totstandkoming van allerlei industriële producten die in huis te vinden zijn.
Je start te werken met het materiaal dat voorhanden is. Maak vervolgens een lijst van alle onderdelen van de kwestie waar je een oplossing of nieuwe toepassing voor wenst. Pas vervolgens één of meerdere van de onderstaande technieken toe. Het resultaat zal je verrassen.
1.De weglaattechniek: wassen zonder wasmiddel
Er zijn de laatste tijd allerlei producten ontwikkeld om je kleding zonder wasmiddel weer fris te laten ruiken. Meubels kopen zonder dat ze in elkaar gezet zijn? Het succes van Ikea. Een koptelefoon zonder vulsel? De oortjes van je mobiele telefoon. Al deze producten zijn verbeterd door mensen te stimuleren essentiële zaken weg te laten. Wat kan je als or weglaten om de medezeggenschap te verbeteren?
Neem enkele onderdelen: achterban, bestuurder, adviesaanvraag, ondernemingsraad. Wat kan weg? Medezeggenschap onder ondernemingsraad? Er zijn or’s die – waar het kan – direct de beleidsmaker en de betrokken achterban tot een advies laten komen en alleen dit proces regisseren. Een interessante innovatie, want het scheelt de or tijd en de achterban en beleidsmakers worden eindelijk gestimuleerd tot werkelijk overleg.
2.De verdeeltechniek
Verdeel een product in onderdelen. Breng vervolgens de onderdelen op een andere manier bij elkaar. Wat levert het op?
Vroeger was je trots op je grote muziekinstallatie of tv met rijen knoppen. Mensen willen nu smalle tv’s en strak vormgegeven elektronische apparaten. Wat helpt is het verplaatsen van de knoppen naar de afstandsbediening.
En de or? Een idee van een or op één van mijn losdenken-sessies. Ze werden geconfronteerd met emotionele sessies bij de achterban over een zware reorganisatie. Ze zochten het eerst in het leren vaardiger te worden in de omgang met emoties. De SIT-techniek bracht hen in een andere richting: ze willen emotionele achterbanleden nu direct op de overlegvergadering uitnodigen. Laat de bestuurder vervolgens maar merken wat er speelt.
3.Vermenigvuldigen
De Sears Tower in Chicago bestaat uit meerdere kolommen naast elkaar in plaats van een grote kolom. Een pakje sigaretten bracht de architect op het idee. Wat kan de or vermenigvuldigen om te innoveren? Een or gaat voortaan bij elke adviesaanvraag flappen met geeltjes op afdelingen hangen.
Laat de achterbanleden die maar invullen…
4.De samenvoegtechniek
Elementen samenvoegen die nooit samen waren. Een hotel laat taxichauffeurs op de rit naar het hotel informeren of de gasten er al eerder waren en geven dit subtiel door. De gast is vervolgens aangenaam verrast met de mededeling: fijn u weer te zien! Hersenchirurgen opereren terwijl de patiënt bij bewustzijn is: dit verbeterde de diagnose enorm.
Een or geeft aan op het idee te komen om voor de bestuurder ‘Undercover Boss’ te organiseren: de afstand tussen partijen wordt nu echt goed verkleind.
5.De afhankelijkheidstechniek.
Koffiedeksels op bekers die kleuren als de koffie goed heet is. Of babyflessen die aangeven dat de voeding juist té heet is. Welke signalen kan je als or inbouwen om te merken of je nog goed bezig bent? Je kan gaan werken met een vast achterban-klantenpanel, of…
Al deze technieken laten zien dat de tegenstrijdigheden waarmee je als or vaak te maken hebt, juist de motor zijn voor creativiteit; ze kunnen je stimuleren uitdagingen aan te gaan. Laat die brainstorm maar uitwaaien en ga eens goed zitten voor SIT.
Harry Hartmann is trainer bij het CAOP en begeleidt groepen in losdenken. h.hartmann@caop.nl.
Literatuur: Drew Boyd & Jacob Goldenberg: Inside the Box, Business Contact, 2013
Dit artikel is eerder gepubliceerd in OR magazine.
Lees ook:
POWERBREIN voor de or
Tip! Wil je als or-lid slim gebruik maken van de ongekende mogelijkheden van je brein? Schrijf je in voor de praktijkdag POWERbrein voor de or
Lees meer over je brein in de gratis Smart Brains e-pocket
Geef een reactie