Niet versleten maar fit met pensioen: door te pleiten voor individueel maatwerk kan de ondernemingsraad daar veel aan bijdragen. En daar hebben niet alleen ouderen profijt van.
Door Tineke de Rijk
Mensen verschillen. De ene 60-plusser loopt nog de marathon terwijl de ander al blij is met een rondje wandelen in het park. Toch staan de AOW en de pensioenleeftijd vast en wordt er weinig rekening gehouden met die verschillen.
De eindstreep niet halen
En hoewel steeds duidelijker wordt dat veel oudere werknemers die eindstreep niet halen of alleen met veel moeite, zijn er van de overheid voorlopig geen drastische wijzigingen te verwachten. Wat dat betreft is het (conform het pensioenakkoord) bevriezen van de AOW-leeftijd tot 66 jaar en zeven maanden in 2022, een druppel op een gloeiende plaat.
Hetzelfde geldt voor een tweede, nog uit te werken afspraak van vervroegd pensioen van drie jaar voorafgaand aan de AOW-leeftijd zonder dat de werkgever daar een boete voor krijgt.
Bovendien dient die werkgever dan wel € 19.000 euro per jaar dus € 57.000 in totaal aan de vertrekkende medewerker mee te geven. Ook daar moet geld voor beschikbaar zijn.
Verschillende pensioenfondsen zoals het ABP, Metaal & Techniek en Zorg en Welzijn bieden inmiddels de mogelijkheid om eerder voor een deel te stoppen. Tot vijf jaar voor de vaststaande AOW-leeftijd kan men dan met deeltijdpensioen. Maar niet iedereen zal zich dat financieel kunnen permitteren.
Tegelijk blijkt een hoger ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid onder de oudere werknemers een reëel en kostbaar risico voor bedrijven.
Hoog tijd voor maatregelen voor zestigplussers
Hoog tijd dus voor maatregelen om zestigplussers fit hun pensioen te laten halen. Dat is niet alleen in hun belang. Want een medewerker die continu zucht over dat het nog ‘maar’ zoveel maanden tot zijn pensioen is, motiveert zijn collega’s nu niet bepaald.
Aandacht voor ouderen zal voor iedereen leiden tot een goede sfeer op de werkplek. De or kan er een belangrijke rol in spelen om tot individueel maatwerk te komen, rekening houdend met de onderlinge verschillen.
Inzicht krijgen in verschillen
Een or heeft veel tools om inzicht te krijgen in de verschillen tussen oudere werknemers. Zoals het recht op sociale informatie, waardoor de or structureel gegevens kan krijgen over leeftijden en sekse, verdeling daarvan over de functies en het ziekteverzuim.
En wat zich daarbij over de termijn van vijf jaar aftekent. Waar dreigen bijvoorbeeld gaten, als er oudere werknemers wegvallen? Hoe kunnen anderen daar op ingewerkt worden?
Andere or-tools zijn: gesprekken met de arbo-arts, het opnemen van vragen in de RI&E en het zelf gericht vragen stellen over hoe de medewerkers het ouder worden en werken ervaren.
Het werk aanpassen
De or kan bijvoorbeeld vragen waar men tegen oploopt en hoe dat verbeterd kan worden. Bijvoorbeeld met andere werktijden, aandacht voor mantelzorgtaken, het werk zelf aanpassen, bijvoorbeeld door minder leidinggevende dan wel lichamelijk belastende taken, en het inwerken en kennis doorgeven aan jongere collega’s. Of letten op de samenstelling van teams, waardoor taken goed verdeeld kunnen worden.
Te weinig aandacht is er vaak ook voor de verschillen in sekse en culturele achtergrond. Vrouwen kunnen bijvoorbeeld overgangsproblemen lang voor zich houden. Werkmateriaal (zoals statafels) is niet altijd op hun lichaamsbouw aangepast en vrouwen blijken meestal minder goed tegen kou te kunnen. Dit kan zich op latere leeftijd allemaal gaan wreken.
Eerder versleten
Verschil in culturele achtergrond kan eveneens tot problemen leiden. Oudere werknemers van Turkse en Marokkaanse afkomst bijvoorbeeld doen vaak zwaar werk zoals in de schoonmaak, zijn eerder versleten en kunnen kampen met psychische problemen.
Deze kennis als ondernemingsraad delen met de achterban kan het ouder worden ook uit de taboesfeer en ontkenning halen. Want menig oudere werknemer zal zelf niet snel toegeven dat het werken steeds meer energie vergt.
Afspraken over een generatiepact
Het met de regering gesloten pensioenakkoord is maar een deel van het ouderenbeleid van de vakbonden. Om meer mogelijk te maken binnen bedrijven, streven de bonden ernaar om in de cao’s afspraken over een ‘generatiepact’ te maken. Dit is de term voor een pakket maatregelen met als doel dat oudere werknemers (57+) langer gezond en prettig in deeltijd doorwerken en dat jongeren een vast contract krijgen.
Dit kan bijvoorbeeld door de 80/90/100 regeling: 80% werken, 90% loon en 100% pensioen blijven opbouwen. Het ingeleverde loon wordt dan door de werkgever ingezet voor jongere werknemers die vaak een lager loon hebben.
Ook kunnen ouderen soms hun levensfasebudget of een andere ouderenregeling ‘inleveren’ en het combineren met deze vorm van deeltijdpensioen. Bij verschillende gemeentes, Tata Steel en in de cao Metaal en Techniek zijn dergelijke afspraken gemaakt. Dit betekent echt maatwerk, doordat de oudere werknemer zelf moet beslissen om hieraan mee te doen en hoe.
De or moet toezien op de uitvoering van de cao
De or heeft een toeziende taak op de juiste uitvoering van de cao en kan wat de uitvoering betreft een belangrijke rol spelen voor de collega’s. Zoals door te zorgen voor de juiste informatie, vakbondsbestuurders uit te nodigen voor voorlichting, en de collega’s de mogelijkheid te bieden om alles financieel door te laten rekenen. En door er alert op te zijn dat jongere werknemers inderdaad de kans krijgen op een vast contract.
Tal van cao’s geven de or ook specifieke taken inzake oudere werknemers. Zoals afspraken over consignatie, het vrij roosteren van ouderen voor nachtdiensten, het inplannen van seniorendagen voor een vierdaagse werkweek en het vaststellen van roosters.
- Lees ook: Waak over de cao en mis geen kansen
Fit blijven
Fit blijven: dat is een van de belangrijkste voorwaarden om goed je pensioen te halen. En juist dat kan per persoon en ook qua aard van het werk verschillen. Inmiddels is er veel bekend over de ‘geheimen’ van de fitte oudere: bewegen, goed eten, weinig alcohol, niet roken en niet te veel stress. En een sociaal netwerk hebben, en activiteiten waar men plezier in heeft.
Mensen die op oudere leeftijd maar net het werk volhouden, kunnen echter te moe zijn voor andere activiteiten en daarmee hun gezondheid verwaarlozen. Goed koken bijvoorbeeld kost ook energie. Een lifestylecoach kan mensen hierin adviseren en begeleiden.
Wellicht is het een idee om dit als bedrijf te organiseren. Maar dan wel in combinatie met weten welke werkbelasting mensen nog aankunnen. En door de kennis en ervaring van oudere werknemers ook te benutten die laatste jaren, zodat ze die tijd niet hoeven uit te zitten.
Lees ook:
- De uitwerking van het pensioenakkoord: tips voor de or
- 10% van pensioen mag in één keer worden opgenomen
- Nieuwe AOW-regels vragen om maatwerk pensioen
- Primeur in cao: na 45 jaar met pensioen
Or wetgeving en actualiteitendag op 26 maart: in één dag helemaal bij
De Or wetgeving en actualiteitendag op 26 maart 2020 brengt je helemaal op de hoogte van de nieuwe wet- en regelgeving en de laatste ontwikkelingen. Kennis die van belang is voor je dagelijkse or-praktijk.
Bekijk het programma!
Cursus Or en pensioenen
Leer alles over de pensioenwetgeving en de verschillende pensioensystemen en -vormen. Na afloop van de cursus OR & pensioenen ken je je rechten en plichten als or op het gebied van pensioenen, ook bij een fusie of overname.
Geef een antwoord