Goed recept voor een jongere or: MZ-projecten

Veel organisaties en bedrijven zijn enthousiast over initiatieven voor een meer diverse, jongere ondernemingsraad. ‘Bij vrijwel elke organisatie die een MZ-project heeft gevolgd, zat na afloop een jongere in de or.’

Door Inge Heesen

Organisaties zijn niet altijd bereid tijd en moeite te steken in het ontwikkelen van hun ondernemingsraad. Vandaar dat CNV Jongeren meerdere projecten heeft ontwikkeld om te helpen bij verjonging van de medezeggenschap.

De or, een representatieve weergave?

Jongere medewerkers zijn een deel van de werkvloer, hun behoeften en interesses tellen dus mee. Ze willen hun stem laten horen, maar weten niet goed hoe. De or lijkt stoffig en ingewikkeld. En ondernemingsraden weten niet altijd hoe ze jongeren kunnen bereiken en veranderingen kunnen doorvoeren. Vaak zitten er geen jongeren in de or, hoewel deze een representatieve weergave dient te zijn van de medewerkers in de organisatie. Hoe los je dat op?

Verjonging en vernieuwing in de ondernemingsraad is een intensief traject, waarvoor geen universeel recept bestaat. Daarom bieden FNV Jong en CNV Jongeren meerdere medezeggenschapsprojecten aan: MZ LAB, MZ Pressure Cooker, MZ Hackathon en MZ Frontliners.
Deze methoden verschillen in duur, intensiteit en opzet.

• Tip! Kom op 28 september 2020 naar de Landelijke Or-dag (thema: kracht en invloed) en doe mee aan de sessie Hoe trek je jongeren voor je or? geleid door Justine Feitsma van MZ LAB.

MZ Frontliners

MZ Frontliners, de nieuwste methode, komt voort uit voorafgaande, succesvolle methoden, maar richt zich op één organisatie. Ook wordt geprobeerd het project ruim voor de or-verkiezingen uit te voeren. Zo is er tijd om jongeren te enthousiasmeren, ze praktische handvatten te bieden en uiteindelijk te helpen bij het zich verkiesbaar stellen voor hun or.

MZ Frontliners kent drie fases: boeien, activeren en binden. Eerst worden geïnteresseerde jongeren enthousiast gemaakt en geworven, vervolgens krijgen ze twee workshops en als laatste een campagnecursus. Het project loopt voor het eerst bij de COR van de Nationale Politie.

Lees ook: Jongeren enthousiast krijgen voor de or: 10 tips

Interview met Justine Feitsma (projectleider CNV Jongeren en uitvoerder van de MZ-projecten) en Rianne Rietveld (projectadviseur Vernieuwing en Ontwikkeling CNV Jongeren):

Waarom zijn de MZ-projecten zo belangrijk?

Justine: ‘Jongeren hebben andere behoeften dan oudere werknemers. Deze jongeren weten vaak niet wat er voor ze besloten wordt in de or. Als ze niet vertegenwoordigd worden, kan dat voor vervelende situaties zorgen.

Bijvoorbeeld: een jongere die bij een gemeente werkte, ging samenwonen in een andere stad. Het georganiseerd overleg (go) had geen reiskostenregeling vastgelegd in de cao. Hierdoor is deze jongere nu maandelijks veel geld kwijt aan reiskosten. Veel jongeren blijven niet wonen op de plek waar zij werken. Misschien had het go een andere reiskostenregeling afgesproken als er jonge medewerkers in hadden gezeten.’

Ieders behoeften serieus nemen

Rianne: ‘Via de or kunnen jongeren ervoor zorgen dat hun behoeften wettelijk worden vastgelegd, zodat ze niet afhankelijk zijn van anderen. Wanneer er geen rekening met hen is gehouden, staan ze in hun recht om de situatie aan te vechten in de or.‘

Justine: ‘Om ervoor te zorgen dat ieders behoeften serieus worden genomen, moeten ondernemingsraden diverser worden en moeten er dus ook jongeren lid van zijn. De MZ-projecten helpen organisaties het belang hiervan in te zien en bieden praktische handvatten. De jongeren krijgen hierdoor inspraak, en tegelijk leren ze hun organisatie beter kennen.’

Waarom lukt het organisaties zelf niet een ‘jongere or’ te krijgen?

Rianne: ‘Al hebben jongeren andere behoeften en zitten ze in een andere levensfase, dan betekent dat niet dat er geen gesprekken mogelijk zijn tussen jonge en oudere werknemers. Het is belangrijk te erkennen dat jongeren een andere doelgroep zijn en hierdoor op een andere manier aangesproken moeten worden.’

Justine: ‘Als er een afstand bestaat tussen jongere en oudere werknemers (en werkgevers), kan dit miscommunicatie of zelfs afwezigheid van communicatie opleveren. Wanneer er or-verkiezingen zijn, realiseert de or zich dat er te weinig jongeren in zitten. Dan is het vaak te laat om nog jongeren te werven. Veel ondernemingsraden hebben geen idee hoe ze jongeren moeten enthousiasmeren, of ze wachten af tot ze zichzelf aanmelden.’

Hoe zorgen de MZ-projecten voor echte verjonging in bedrijven en organisaties?

Justine: ‘Bij vrijwel elke organisatie die een MZ-project heeft gevolgd, zat na afloop een jongere in de or. Een organisatie kan aanpassingen willen doorvoeren, maar echt effect wordt pas bereikt wanneer jonge mensen direct betrokken worden.’

Rianne: ‘Hoewel niet elke jongere echt plaatsneemt in hun or, willen ze vaak wel betrokken raken bij de zaken die er geregeld worden. De betrokkenheid van jongeren zorgt voor verandering in de werk- en denkwijze van ondernemingsraden, waardoor ze beter kunnen aansluiten bij de jongeren. De MZ-methoden wakkeren samenwerking en dialogen aan.’

Vanuit welke vraag kwam het idee voor MZ Frontliners?

Justine: ‘Het besef dat het veranderen van de or een proces is, zorgt ervoor dat wij onze MZ-methoden blijven doorontwikkelen. MZ Frontliners richt zich op langdurige veranderingen. Met de nadruk op het bijstellen van hoe jongeren naar een or kijken, en andersom. Dit proces wordt in overzichtelijke fases opgedeeld, waardoor concrete processen in gang gezet kunnen worden.’

Rianne: ‘De drie fases werken als een trechter. Vanuit een brede informatievoorziening wordt toegewerkt naar een praktische cursus. Gaandeweg krijgt de deelnemende organisatie meer informatie over de or. Daardoor kunnen jongeren aanhaken en bepalen of zij zich verkiesbaar willen stellen of alleen soms de or opzoeken om hun perspectief te delen. Er zijn meerdere manieren om de afstand tussen de or en de jongeren te verkleinen.’

Aanvankelijke bedenkingen vallen weg

Justine: ‘Doordat we pragmatisch en open samenwerken met de deelnemende organisaties, is MZ Frontliners heel menselijk. Een tweezijdige samenwerking, waarbij alle betrokkenen zich uit een positieve insteek inzetten voor een mooi resultaat. Wanneer de ondernemingsraden ermee aan de slag gaan vinden ze het leuk en vallen aanvankelijke bedenkingen weg. Deze methode levert de kennis en tools aan. Wat niet betekent dat de organisaties rustig achterover kunnen leunen. Uiteindelijk zullen ze zelf de veranderingen moeten blijven uitvoeren.’

Wat deelnemers vinden van MZ-projecten:

Deelnemer MZ Pressure Cooker, provincie Brabant: ‘De MZ Pressure Cooker was een heel leuke manier om snel en doelgericht aan de slag te gaan met een organisatievraagstuk. Miranda en Justine hebben ons enthousiast geholpen het vraagstuk helder te krijgen, heel veel oplossingen te bedenken en op een speelse manier toe te werken naar een uitvoerbare oplossing waar we allemaal achter staan. Ik raad de MZ Pressure Cooker van harte aan!’

Deelnemer MZ LAB Rijk: ‘Ik sprak met een collega over uitdagingen zoeken in je werk en over het bijdragen aan de kwaliteit van de organisatie. De ondernemingsraad kwam toen ook ter sprake. Hier had ik weinig kennis van en deze collega wees mij op het MZ LAB Rijk. Tijdens het MZ LAB heb ik op een leuke, leerzame en interactieve manier meer kennis gekregen over het werk van de or, maar ook over medezeggenschap in het algemeen.
De extra kennis die ik zo heb opgedaan heeft ervoor gezorgd dat ik mij vervolgens binnen mijn organisatie verkiesbaar heb gesteld en ook verkozen ben in de or. Ik kijk uit naar een mooie, waardevolle en leerzame tijd!’

Deelnemer 1 MZ Frontliners: ‘Mijn beeld van de or is allemaal oude mannetjes, die koffiedrinken en lang overleggen.’ Deelnemer 2: ‘Or-notulen die rondgestuurd worden per e-mail zou ik niet lezen. We krijgen al zoveel mail en informatie. Ga op een andere manier met jonge werknemers communiceren, beknopter en relevanter!’

Meer informatie, of wil je deelnemen aan een van de MZ-projecten? Neem contact op met Justine Feitsma via j.feitsma@cnvjongeren.nl of 06-10452454.

Lees ook:

• Jongeren enthousiast krijgen voor de or: 10 tips
• Jongeren betrekken bij de or? Goed voorbeeld doet volgen
• Wil je meer jongeren in de or? Spreek ze aan in hun eigen taal
• Podcasts over jongeren en medezeggenschap