Een loonoffer vragen, kan dat zomaar?

Onze onderneming bevindt zich al langer in zwaar weer. Dat betekent veel bezuinigingen. De coronacrisis leidt opnieuw tot een klap voor de onderneming. De bestuurder stelt nu voor dat alle werknemers verplicht 10 procent van hun normale salaris inleveren. Hij heeft de ondernemingsraad om instemming gevraagd. Wij voelen ons als or erg onder druk staan en weten niet goed wat onze positie is. Kan jij ons adviseren?

Jullie werkgever wil de arbeidsvoorwaarden van de werknemers wijzigen, en nog wel de meest belangrijke arbeidsvoorwaarde: het salaris. Dat is niet zo eenvoudig. Uitgangspunt is namelijk dat een werkgever de instemming van de werknemer nodig heeft als hij de arbeidsvoorwaarden wil wijzigen. Als de werknemer niet instemt, kan de werkgever deze wijziging alleen doorvoeren indien hij een redelijk voorstel doet. Een voorstel dat de werknemer naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet kan weigeren. Dat is bij een loonoffer niet snel het geval.

Salaris is belangrijkste arbeidsvoorwaarde

Uit de rechtspraak blijkt dat het voor een werkgever vrijwel onmogelijk is om het salaris te verlagen zonder instemming van de werknemer. Dit heeft ermee te maken dat het salaris gezien wordt als de belangrijkste arbeidsvoorwaarde. Het is een zogenaamde primaire arbeidsvoorwaarde Dat is ook logisch, omdat werknemers hun bestedingspatroon nu eenmaal hebben aangepast op het salaris. Een verlaging van het salaris kan ertoe leiden dat werknemers in de knel komen. Loonoffers zullen dan ook in beginsel vrijwillig moeten zijn.

• Tip! Vind je het lastig om een goed gesprek met je bestuurder te voeren? Blijven de antwoorden te wollig? Het voeren van een goed gesprek is niet eenvoudig. Begin daarom bij de basis: train jezelf in de juiste gesprekstechnieken. Dat kan tijdens de training Gesprekstechnieken voor de or op 12 november 2020.

De ondernemingsraad heeft op grond van de WOR geen rol bij een wijziging van de primaire arbeidsvoorwaarden. Uit de wetsgeschiedenis volgt namelijk dat de primaire arbeidsvoorwaarden tot het terrein van de vakbonden behoren. De or heeft hierbij geen instemmingsrecht. Dat is anders bij het wijzigen van bijvoorbeeld een bonussysteem of een aanpassing van de winstdelingsregeling. De bestuurder heeft in dit geval dan ook ten onrechte een instemmingsverzoek neergelegd bij de or.

In gesprek komen

Jullie kunnen er als ondernemingsraad voor kiezen om het instemmingsverzoek terug te sturen aan de bestuurder en hem te verwijzen naar de vakbonden. De ondernemingsraad kan er echter ook voor kiezen om het overleg met de bestuurder aan te gaan. De or neemt dan het instemmingsverzoek in behandeling en reageert daarop. Dit formele overleg geeft de ondernemingsraad de kans om bijvoorbeeld een alternatief plan te ontwikkelen. Zo kan je in gesprek komen over zo een ingrijpend onderwerp als een loonoffer.

Als jullie niet instemmen met het voorstel zal dat de positie van jullie collega’s verder versterken. Omgekeerd geldt niet dat instemming van de or ertoe leidt dat de collega’s gebonden zijn aan een loonoffer. Elke werknemer moet er altijd apart mee instemmen. Maar uit de praktijk blijkt dat het standpunt van de ondernemingsraad zowel formeel als informeel van grote betekenis kan zijn.

Succesvol onderhandelen met de bestuurder op 24 november 2020
Heb je na een overleg wel eens het gevoel dat je meer uit de onderhandelingen had kunnen halen? Of geeft je overlegpartner je het gevoel dat de onderhandeling de goede relatie kan schaden? Volg dan de training Succesvol onderhandelen met de bestuurder!