Reorganisatie en selectiecriteria: de stoelendans anno 2020

Ondernemers hebben veel vrijheid bij het inrichten van hun onderneming. Maar als ze om bedrijfseconomische redenen afscheid moeten nemen van werknemers zijn ze vaak toch gebonden aan regels. Zoals het afspiegelingsprincipe. Dat geldt als het bij de bepaling van de ontslagvolgorde voor de vervallen arbeidsplaatsen gaat om ‘uitwisselbare functies’.

Het afspiegelingsprincipe betekent dat, per leeftijdsgroep, de werknemers met het kortste dienstverband voor ontslag in aanmerking komen. Bekleedt de werknemer een ‘unieke functie’ of vervalt een gehele categorie uitwisselbare functies, dan kom je aan het afspiegelingsbeginsel niet toe.

Dat laatste is wat er gebeurt bij de stoelendans. Dan komt een bestaande functie(groep) te vervallen, waardoor alle betrokken werknemers boventallig worden. Die werknemers mogen vervolgens solliciteren op (een meestal kleiner aantal) nieuwe functies. Op die manier kan de onderneming toch door met de meest geschikte werknemers.

Afspiegeling geldt bij uitwisselbare functies

Belangrijk daarbij is dat het echt gaat om nieuwe functies die wezenlijk anders zijn dan de oude en dus niet onderling ‘uitwisselbaar’ zijn. Dus: zijn de oude en de nieuwe functies uitwisselbaar? Zo ja, dan moet worden afgespiegeld. Zo nee, dan komt de werkgever niet toe aan afspiegeling. Dan moet de werkgever zich voldoende inspannen voor herplaatsing in een passende functie. In dat kader mag hij op kwaliteit selecteren.

Wijzigingen in de stoelendans

Heeft de introductie van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) ervoor gezorgd dat nu anders gedanst wordt? Toch wel. In de Uitvoeringsregels van het UWV staat dat de werkgever voor een passende functie in beginsel de werknemer mag selecteren die daarvoor het meest geschikt is. Dat is echter anders als een functie vervalt en een deel van de werkzaamheden wordt voortgezet in een nieuwe functie.

Dan mag de werkgever niet langer de werknemer kiezen die het ‘meest geschikt’ is uit een groepje ‘geschikte’ werknemers. De werkgever moet dan kijken wie van de ‘geschikte’ werknemers op grond van het afspiegelingsbeginsel als laatste voor ontslag in aanmerking komt. Die werknemer maakt dan als eerste aanspraak op herplaatsing in de nieuwe functie (ook wel ‘omgekeerde afspiegeling’ genoemd). Een beperking van de keuzevrijheid van de werkgever dus.

Conclusie

De stoelendans mag nog steeds. De werkgever mag echter niet meer zelf de ‘meest geschikte’ werknemer selecteren uit een groepje geschikte werknemers. Als or-lid is het goed om in het kader van een reorganisatie na te gaan of de bestuurder zich hieraan houdt.

Vragen hierover? Neem contact op met Carola Meyer op meyer@boontjeadvocaten.nl.

Lees ook:

• Voorbereiden op een reorganisatie: checklist
• Richtlijn voor gevolgen ontslag niet instemmingsplichtig