Het Klimaatakkoord is er om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan. Bedrijven en instellingen moeten binnenkort anders gaan werken, met soms grote veranderingen tot gevolg. Een overzicht van wat de ondernemingsraad kan bijdragen en welk gereedschap de WOR daarbij biedt.
Door Niko Manshanden
In vervolg op het Klimaatakkoord van Parijs in 2016 heeft het Europees Parlement nieuwe klimaatwetgeving ingesteld. Die verplicht lidstaten de uitstoot vanaf 2021 via jaarlijkse doelen te verlagen. De energie-omschakeling in bedrijven en instellingen speelt daarbij een grote rol.
Het klimaatakkoord van Nederland is inmiddels door meerdere sectoren ondertekend. Begin oktober heeft ook ondernemersorganisatie VNO-NCW haar steun toegezegd aan de ambitie om in 2030 in Nederland 49% minder broeikasgas uit te stoten.
Naar verwachting worden de afspraken uit het Energieakkoord binnenkort geïntegreerd in het Klimaatakkoord. In november presenteert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) berekeningen van de verwachte resultaten van de gemaakte afspraken. Het is de bedoeling dat alle betrokken sectoren in 2020 aan de slag gaan om de uitstoot omlaag te brengen.
8 hoofdzaken
- Bedrijven met veel CO2-uitstoot moeten maatregelen ontwikkelen om die terug te dringen, bijvoorbeeld in de industrie en de landbouw. Voor een deel kan meegelift worden met de landelijke plannen maar de uitwerking dient wel in het eigen bedrijf te gebeuren. Daar kan de ondernemingsraad een rol bij spelen.
- Het gasgebruik; is er een overgang mogelijk naar gebruik van meer elektriciteit, bijvoorbeeld via zonnepanelen, groene stroom en windenergie? Ook besparingsmaatregelen zijn van belang. Welke daarvan vindt de ondernemingsraad goed werken en welke niet?
- Hoe zit het met de afvalstromen van het bedrijf of de instelling (bijvoorbeeld een ziekenhuis).
- Het machinepark en de mobiliteit. Hoe ziet het wagenpark en de logistiek eruit en wat wordt onnodig van hot naar her gesleept. Wat is daaraan te verbeteren en hoe dan?
- Het bedrijf moet mogelijk delen van de productie sluiten of reorganiseren. Of een complete fabriek dient een minder belastende manier van produceren te ontwikkelen.
- Bij al die veranderingen in het bedrijf of de instelling moet kennis en ervaring worden opgebouwd. Er moeten mensen voor worden aangesteld en taakgroepen worden opgericht. Er zullen ook checklisten, onderzoeksmethoden, informatiesystemen en software ontwikkeld moeten worden om te kunnen rapporteren en te monitoren.
- We krijgen te maken met functies en afdelingen die gesloten worden, ingekrompen of anders moeten gaan werken. Werknemers gaan weg of krijgen andere functies. Met het personeel dient de klimaataanpak in het bedrijf ook aan de orde te komen via werkoverleg, opleidingen en omscholing.
- Ook voor werknemers verandert het klimaat, zowel binnen als buiten. In hoeverre verslechteren de werkomstandigheden en welke beschermingsmaatregelen, afhankelijk van de functie, kunnen er worden genomen?
De WOR en het klimaat
Het begrip ‘klimaat’ is niet in de wet op de ondernemingsraden (WOR) te vinden. Wel dient de or volgens artikel 28 lid 4 ‘naar vermogen de zorg van de onderneming voor het milieu te bevorderen, waaronder begrepen het treffen of wijzigen van beleidsmatige, organisatorische en administratieve voorzieningen in verband met het milieu’.
Aan de basis van de bijzondere bevoegdheden van de or ligt het informatierecht. Om mee te kunnen praten en meebeslissen dient een ondernemingsraad over informatie te beschikken. Zonder ‘meeweten’ is het moeilijk ‘meebeslissen’ over maatregelen voor het klimaat.
Interessant is ook dat een ondernemer verplicht is alle informatie aan de ondernemingsraad te verstrekken waar deze om vraagt.
Over het klimaat kan de ondernemingsraad aangeven welke informatie hij nodig denkt te hebben. Wil de or dat het bedrijf of de instelling klimaatmaatregelen gaat nemen, dan kan de or ook voorstellen doen via het initiatiefrecht van artikel 23, WOR.
Daarna komt de or uit op het adviesrecht (artikel 25, WOR). Bij het klimaat kan het gaan om belangrijke economische en organisatorische besluiten of investeringen.
Maar ook het instemmingsrecht (artikel 27, WOR) kan aan de orde zijn, bijvoorbeeld vanwege opleidingen, werkoverleg of arbeidsomstandigheden. Kortom, er is genoeg klimaatgereedschap in de WOR.
Je kunt als or-lid goed aan de slag met het klimaat
Laat je niet voor een karretje spannen
Klimaat en energie-omschakeling zijn omvangrijke en langdurige onderwerpen met veel deelthema’s. Het is complex, weinig maatregelen zijn al uitgewerkt en er spelen verschillende belangen. En per bedrijf ook weer andere zaken.
Laat je niet voor een karretje spannen. Een duurzame onderneming met een gezonde duurzame productiewijze is in het belang van allen. Meedenken en meewerken aan een bedrijfsbreed klimaatbeleidsplan is een goede kans.
Vind jij als or-lid het interessant je te specialiseren in het klimaat en de energietransitie, dan kun je goed aan de slag. Je kan een or-commissie Klimaat oprichten en daar zitting in nemen. Je kan een opleiding op deelthema’s volgen; daar kun je in je werk of loopbaan ook wat aan hebben. De hele or kan het onderwerp klimaat in het cursusprogramma zetten, zich laten voorlichten en dat in een werkplan verder uitwerken.
Een checklist klimaat
Een mooie start in de praktijk is een onderzoekje via bijvoorbeeld een checklist klimaat. Via een rondgang in het bedrijf kan informatie worden verzameld en in een or-vergadering op een rij gezet. Daarna kan dit uitmonden in een or-klimaatbeleidsnotitie die in de overlegvergadering kan worden gepresenteerd en besproken.
Het zou mooi zijn als dat een bijdrage levert aan een meerjarig bedrijfs-klimaatbeleid. In de besluitvorming en uitvoering van maatregelen kunnen de klimaatspecialisten van de or een goede rol vervullen. De or hoeft niet af te wachten tot een adviesaanvraag over de investering in zonnepanelen.
Lees ook:
- Haal meer uit het artikel 24-overleg
- Grip krijgen op VGWM-beleid; praktische tips voor de or
- Waakzame or: meer doen met artikel 28
Lees ook:
- Grip krijgen op VGWM-beleid: checklist voor de or
- Waarom arbosucces vaak uitblijft, en hoe het beter kan
- Stimuleringsplicht invullen? Stel een VGWM-commissie in
De Landelijke VGWM-dagen op 9, 10 en 11 maart: een digitaal event
Al 18 jaar hét nationale VGWM-congres voor de ondernemingsraad
Als ‘vaste commissie’ voor veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu komt er veel op je af op het gebied van arbeidsomstandigheden en het arbobeleid. Tijdens de 18e editie van dit congres praten onze experts je – dit keer volledig online – helemaal bij over alle belangrijke VGWM-onderwerpen. Want alleen als je volledig op de hoogte bent van de laatste actualiteiten, kun je jouw rol binnen de VGWM goed uitvoeren én blijf je de juiste sparringpartner. Zo voeg je direct meerwaarde toe aan je organisatie. En daar wordt ook je bestuurder blij van.
Geef een antwoord