Thuiswerkplicht niet realistisch, maar …

Ruim een kwart van de thuiswerkers moet toch af en toe naar kantoor. Bijna de helft doet dat sowieso. Een thuiswerkverplichting wordt dan ook niet realistisch geacht. Ook niet door regering en parlement. Ondertussen groeien de zorgen over onveilige werksituaties. En groeit ook de roep om hardere maatregelen. Met bedrijfssluiting als ultieme sanctie.

Ruim een kwart (27%) van de mensen die thuis kunnen werken krijgt zo’n verzoek van de leidinggevende. En ruim 4 van elke tien thuiswerkers moet sowieso enkele dagen per week op de zaak verschijnen. Dat blijkt uit een peiling van het CNV onder 1.200 leden. Ook de FNV zegt dat ze hierover honderden meldingen heeft gekregen sinds de lockdown begon, in december vorig jaar. Piet Fortuin, CNV-voorzitter snapt er niets van. ‘Terwijl we met man en macht het virus proberen te bestrijden en de Britse coronavariant als een dreiging op ons afkomt, gaat een groot deel van de thuiswerkers nog steeds vaak naar kantoor. Thuiswerken is echter een quick-win om het virus te verslaan.’

Tweede lockdown veel minder rustig

Toch was de uitkomst te voorspellen als je de spitsberichten volgt. Files staan er amper op de snelwegen, ongelukken daargelaten, maar echt rustig is het ook niet. Hetzelfde beeld is te zien bij de spoorwegen: minder reizigers dan normaal, maar de stations zijn lang niet zo uitgestorven als afgelopen voorjaar. Ook voorzitter Ruud Kuin van de Nederlandse BOA Bond ziet die toegenomen drukte op de weg, en op de bedrijven terreinen. De conclusie is onvermijdelijk: werkend Nederland reist vaker dan tijdens de eerste lockdown.

• Tip! Moet de or instemmen met een thuiswerkregeling? En een coronaprotocol? Wat wijst op een aanstaande reorganisatie? Wat heeft de or te zeggen over loonsteun en andere crisissubsidies? Laat je in één dag bijpraten: de Or Wetgeving & Actualiteitendag op 25 maart 2021! Bekijk nu het programma en profiteer van de vroegboekkorting.

Misschien zit daar ook een positieve kant aan. Want bijna de helft (46%) van de ondervraagde CNV-leden valt thuiswerken in deze donkere januarimaand zwaar. Zwaarder dan in de lente en zomer. ‘Zeer begrijpelijk. Veel werkenden zitten er inmiddels flink doorheen. Thuiswerken is een stuk prettiger als de lentezon je zolderkamer verlicht,’ aldus Fortuin.

Thuiswerken valt velen zwaar

Niet alleen is thuiswerken tijdens een grijze, koude maand zwaarder voor de geest. Ook lichamelijk mist het zijn uitwerking niet. Zo heeft 45 procent van de ondervraagden thuis nog altijd geen een arbo-verantwoorde werkplek. Ook heeft 38% sinds het thuiswerken meer last van fysieke klachten (schouder, nek, arm). Bijna de helft van de thuiswerkers vreest voor de werk-privébalans als het thuiswerken nog veel langer duurt. Blijkt uit het jaarlijkse onderzoek ‘What Workers Want’ (WWW) van Hays.

Hoger ziekteverzuim

Langdurig thuiswerken is niet alleen voor sommigen vervelend, het is ook kostbaar. Meer dan de helft (54%) maakt voor het thuiswerken kosten die de werkgever niet vergoedt. Thuiswerkmiddelen en de thuiswerkvergoeding zal daarom het komend jaar in veel cao-onderhandelingen terugkomen, verwacht het CNV. Fortuin: ‘Werkgevers zijn verantwoordelijk om de juiste middelen aan te reiken om optimaal thuis te kunnen werken. Zowel mentaal als fysiek gaat dit bij ongeveer de helft van de thuiswerkers mis. Het ziekteverzuim was in 2020 hoger dan ooit, als we zo doorgaan verbreken we in 2021 dat record. Mensen dreigen uit te vallen door psychische en mentale klachten.’

Thuiswerken verplicht stellen?

Ondertussen groeien de zorgen bij kabinet en Kamer over het aantal werkenden dat nog altijd naar de zaak komt. In een recent Kamerdebat pleitte CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma voor duidelijker en verplichtender regels voor werkgevers. Ook vindt hij dat werkenden misstanden makkelijker moeten kunnen melden. SP-fractievoorzitter Marijnissen ging verder. Ze noemde bedrijven die werknemers dwingen om ‘op onveilige wijze’ te komen werken bij naam. Ook wil Marijnissen stevige handhaving, en forse boetes voor bedrijven die over de schreef gaan.

• Tip! Ondernemingsraden hebben een stimulerende taak bij de naleving van de in de onderneming geldende voorschriften, volgens artikel 28, lid 1 van de WOR. Sommige onderdelen kunnen zelfs instemmingsplichtig zijn, waaronder regels omtrent ziekteverzuim en dragen van beschermende kleding (mondkapjes?). Check de details in de Kennisbank OR in de Praktijk.

De Tweede Kamer heeft met ruime meerderheid een motie aangenomen die sluiting van een bedrijfspand mogelijk maakt, als de bron van een besmetting daarnaar is te herleiden. Hiervoor is wel een wettelijke grondslag nodig. De Inspectie SZW kan nu hoogstens een bedrijf tijdelijk stilleggen als het een onveilige situatie vaststelt. Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid gaat ‘met spoed’ hiernaar kijken, beloofde hij in het Kamerdebat.

Kabinet werkt aan criteria voor thuiswerken

Het kabinet heeft algemene criteria opgesteld voor thuiswerken, samen met vakbonden en werkgeversorganisaties. Deze criteria moeten zowel werkgevers als werkenden meer duidelijkheid geven over de situaties waarin thuiswerken mogelijk moet zijn. De Inspectie SZW zal met interventies ‘handelen naar meldingen over niet-opvolging van die criteria’, waar nodig met andere toezichthouders.

Sluiten bedrijf als ultieme sanctie?

De Inspectie SZW ziet zelf liever dat werknemers overleggen met hun werkgever of thuiswerken tot de mogelijkheden behoort. Is thuiswerken niet mogelijk, dan zal de werkgever ervoor moeten zorgen dat werken op de arbeidsplaats gezond en veilig kan. De Inspectie ziet Covid-19 als een risico op de werkplek en daarom moet de werkgever maatregelen nemen om zijn werknemer te beschermen. Die beschermende maatregelen verlopen wat de Inspectie betreft volgens de arbeidshygiënische strategie: eerst de bron van het risico (de besmettingshaard) aanpakken, dan collectieve maatregelen, individuele bescherming, en als sluitstuk persoonlijke beschermingsmiddelen. De or heeft hierbij een stimulerende rol, en kan zijn informatie– en initiatiefrecht gebruiken.