Uit onzekerheid gaan we meer overwerken

Ruim 60 procent van de werknemers maakt elke week overuren. Bijna een kwart maakt elke week 6 tot 10 extra uur waarvoor ze niet betaald krijgen. Dit blijkt uit het onderzoek People at Work 2021 uitgevoerd door salarisverwerker ADP. Tendens van het overwerk: stijgend, sinds de coronacrisis.

We zijn niet het enige land met veel overuren. In andere landen werken nog meer mensen extra: 80 procent werkt elke week gemiddeld 9 uur over. Thuiswerkers maken wat meer overuren dan de mensen die op locatie werken: 9,4 tegenover 8,7. Maar hybride werkers maken de meeste overuren: bijna 10 per week. Dit zijn gemiddelden, gemeten over de hele wereld.

• Tip! Reorganisaties, digitalisering, flexibeler werktijden, hybride werkvormen … veranderingen genoeg dit najaar. Dus ook reden genoeg om je kennis van medezeggenschap bij veranderprocessen nog even bij te spijkeren. Dat kan met de OR Summercourse, tussen 31 augustus en 2 september aanstaande. Live, op Landgoed Zonheuvel in Doorn.

Drempel verlaagd

‘De coronacrisis en het massale thuiswerken lijken de drempel voor overwerken te verlagen’, concludeert directeur Martijn Brand van ADP. Bovendien stoppen veel thuiswerkers een deel van de tijd die ze overhouden door wegvallende reistijd in extra werkuren. Daarnaast zijn economische onzekerheid en angst voor baanverlies redenen voor veel werknemers om wat extra uren te maken. ‘Werknemers hopen op die manier te laten zien dat zij van extra toegevoegde waarde zijn voor de werkgever”, denkt Brand.

Wie werkt over, en hoeveel?

Jongvolwassenen tussen 18 en 34 jaar maken de meeste overuren. In deze leeftijdsgroep werkt 85 procent over. Onder de 55-plussers is dat ‘maar’ de helft. In essentiële sectoren als zorg, IT en telecom maken werkenden de meeste overuren. Fulltimers zijn meer geneigd om (nog) meer uren te maken dan mensen die parttime werken.

• Lees ook: Aanspraak maken op vergoeding van overwerk

Het aantal uren dat mensen extra werken neemt sinds de coronacrisis toe. In 2018 maakte één op de vijf Nederlandse werknemers al tussen 6 en 10 overuren per week. Sinds 2020 maakt een kwart van de Nederlanders met een baan zulke overuren. Het percentage Nederlandse medewerkers dat gemiddeld 10 uur overwerkt is al enkele jaren 10 procent. De echte die hard werkt gemiddeld 26 uur onbetaald over. Dat geldt voor 5 procent van de Nederlandse beroepsbevolking.

‘Zorgelijke ontwikkeling’

Martijn Brand noemt de stijging van het aantal mensen dat overwerkt zorgelijk. Werkgevers die teveel vragen van hun mensen lopen groter risico op overspannen medewerkers en verminderde arbeidsproductiviteit, denkt hij. Over die productiviteit maken de mensen die hybride werken zich de meeste zorgen. Van hen vindt 15 procent het lastig om net zo productief te blijven als ze afwisselend op de zaak en thuis werken. Brand: ‘Op basis van deze cijfers kunnen we dus niet zomaar aannemen dat hybride werken het beste uit twee werelden samenbrengt.’

• Lees ook: Overwerk heeft vaak negatieve gevolgen voor privéleven

Te veel overwerk kan leiden tot klachten als stress, een lagere arbeidsproductiviteit en zelfs fysieke problemen. Toch voelt 80 procent van deze noeste werkers zich gezond tot zeer gezond. Ook de werk-privébalans lijkt sinds de crisis niet verslechterd: 9 van elke 10 werknemers vindt dat evenwicht niet slechter geworden. Dat is vergelijkbaar met 2019.

Arbeidstijdenwet

De arbeidstijdenwet bevat geen bepalingen voor overwerk. Regels voor overwerk worden geheel aan CAO-onderhandelingen overgelaten. In cao’s kunnen dus regels zijn opgenomen over de vergoeding boven een aantal uren extra werk per week of maand. Werken op bijzondere tijdstippen, zoals zondags en ‘s nachts, en in bijzondere diensten is alleen toegestaan als dat is afgesproken in een CAO, met de or of personeelsvertegenwoordiging of met een individuele werknemer. Daarnaast moet de aard van het werk of de bedrijfsomstandigheden dat noodzakelijk maken.