Een vertrouwenspersoon is nu meer dan ooit nodig

Wie een website, krant of topic op social bekijkt, kan er nu niet omheen: het schandaal rond The Voice. Ongepast of grensoverschrijdend gedrag, pesten, misstanden, angstcultuur. Nog altijd bestaat het in veel organisaties. Ondernemingsraden, en VGWM-commissies kunnen er ook iets aan doen. Want veel organisaties hebben nog altijd geen beleid rond ongewenste omgangsvormen. En de absoluut noodzakelijke vertrouwenspersoon ontbreekt vaak ook nog. Cor van Duinhoven vertelt op Arbo-online hoe de vertrouwenspersoon in de organisatie professioneel gestalte kan krijgen.

Meer dan de helft van de grotere organisaties (met meer dan 50 medewerkers) heeft nog geen RI&E voor ongewenste omgangsvormen. Laat staan dat ze er beleid op hebben gemaakt of maatregelen hebben genomen die ze regelmatig evalueren.

Geen hulp vragen uit angst of schaamte

En is er wel beleid binnen een organisatie, dan durven slachtoffers van (seksuele) intimidatie of pesten vaak niet met hun leidinggevende of de vertrouwenspersoon in gesprek te gaan. Of om hulp te vragen. Uit angst of uit schaamte. En al helemaal niet als hun direct leidinggevende zelf de dader is.

• Tip! Meer, en vooral betere aandacht voor diversiteit en inclusie (D&I) laat de organisatie beter presteren, zorgt voor betere aansluiting op markten en klanten en maakt het bedrijf een nog interessantere werkgever. Volg daarom de eendaagse opleiding Diversiteit en inclusiviteit voor de OR, op 31 maart of 13 september 2022.

Deze angst om ongewenst gedrag van collega’s te melden, blijkt niet helemaal onterecht. Volgens bureau Bezemer, Kuiper & Schubad, specialist in de aanpak van ongewenste omgangsvormen, worden slachtoffers in meer dan de helft van de gevallen “dubbel de dupe”. Ten eerste door de intimidatie zelf. Ten tweede omdat zij vanwege de verstoorde verhoudingen niet zelden thuis komen te zitten. Of worden overgeplaatst naar een andere afdeling, vestiging of ander team. Terwijl de dader blijft zitten (bron: De Monitor, KRO-NCRV).

De professionalisering van de vertrouwenspersoon

Bedrijven kunnen, in overleg met, en na instemming van de ondernemingsraad, kiezen voor een interne of externe vertrouwenspersoon:

• buiten het bedrijf: bijvoorbeeld via de arbodienstverlener, brancheorganisatie of een zelfstandig gecertificeerde vertrouwenspersoon,
• binnen het bedrijf: een eigen medewerker die opgeleid wordt tot vertrouwenspersoon of speciaal hiervoor is aangesteld (vooral bij grote organisaties),
• of voor een combi van interne én externe vertrouwenspersonen. Dit komt, vooral in de grotere organisaties, regelmatig voor.

De meeste bedrijven stellen één of meerdere interne vertrouwenspersonen aan. Vaak zoekt men, in overleg met de ondernemingsraad, naar een kandidaat die het bedrijf en de medewerkers goed kent. Liefst is die kandidaat van nature al aanspreekpunt bij vragen en problemen. Sommige organisaties stellen de vacature van vertrouwenspersoon formeel open. Dan volgt een selectie- en sollicitatieprocedure. Bij de aanstelling van meerdere vertrouwenspersonen is het goed om te letten op geslacht, leeftijd en afkomst. Zo kan de betrokkene altijd terecht bij iemand bij wie hij zich op zijn gemak voelt.

Lees ook:

• Hoe or en vertrouwenspersoon elkaar kunnen versterken
• Seksuele intimidatie vooral in ict, vervoer en horeca
• Nieuwe wegwijzer voor functie vertrouwenspersoon

Maar een externe vertrouwenspersoon aanstellen kan ook. Deze kan op abonnement- of uurbasis worden ingehuurd. Bij bijvoorbeeld een arbodienstverlener, een hierin gespecialiseerde (vaak branchegerichte) organisatie of één van de vele zelfstandige externe vertrouwenspersonen. De kosten variëren van een abonnementsvorm per medewerker of vast bedrag per jaar tot uurtarieven tussen 80 en 135 euro. De Landelijke Vereniging voor Vertrouwenspersonen (LVV) heeft per provincie een overzicht van beschikbare, gecertificeerde externe vertrouwenspersonen.

Voor en tegen de externe vertrouwenspersoon

Het inhuren van een externe vertrouwenspersoon heeft voor- en nadelen. Onafhankelijkheid, deskundigheid, ervaring en objectiviteit zijn mogelijke voordelen. De kosten en grotere afstand tot de organisatie en de medewerkers gelden als mogelijke nadelen. Voor kleine(re) organisaties is deze keuze wellicht een goede optie om te garanderen dat de vertrouwenspersoon onpartijdig en onafhankelijk is.

Een optimale keuzemogelijkheid voor de medewerkers ontstaat als een organisatie kiest voor én een interne, én een externe vertrouwenspersoon. En ook nog m/v kan aanbieden. Iedere organisatie moet hierin weloverwogen een keuze maken. Wat het besluit ook is, instemming van de ondernemingsraad is in alle gevallen verplicht (bron: Gids voor vertrouwenspersonen, een praktische handleiding).

Lees het hele artikel, inclusief de taken en profiel van de vertrouwenspersoon op Arbo-online