Wat moet de or met grensoverschrijdend gedrag?

Recente incidenten, waaronder onthullingen van #BOOS over The Voice, wangedrag bij voetbalclub Ajax, en het opstappen van een Kamerlid laten zien dat grensoverschrijdend gedrag een pijnlijk én hardnekkig maatschappelijk probleem is. Het kabinet benoemt Mariëtte Hamer als regeringscommissaris seksueel overschrijdend gedrag en seksueel geweld. Zij gaat het kabinet ‘gevraagd en ongevraagd’ adviseren over de aanpak van seksueel wangedrag. Welke rol is er voor de ondernemingsraad bij grensoverschrijdend gedrag in de onderneming?

Met de nieuwe regeringscommissaris wil het kabinet meer doen aan bewustwording en een veilige cultuur. ‘Want intimidatie en misbruik horen niet thuis in Nederland’, stelt het ministerie van OCW, waar Hamer aan zal rapporteren. Daarbij moet onder andere de cultuur worden doorbroken van genderstereotypering en machtsmisbruik die leidt tot seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

• Ongewenst gedrag, een te hoge werkdruk, stress en burn-out zijn veel voorkomende problemen. Tijdens de 19e editie van de Landelijke VGWM-dag op 10 maart 2022 vertelt Erik van de Haar, beleidsmedewerker Sociale Zaken bij de SER hoe je als or en VGWM-commissie met deze vormen van Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) kunt omgaan. Bekijk het programma.

Cultuur moet veranderen

De regeringscommissaris krijgt de opdracht om het kabinet gevraagd en ongevraagd te adviseren bij de totstandkoming en uitvoering van een actieplan. Daarnaast wordt van Hamer verwacht dat zij een herkenbaar boegbeeld én aanjager is van de verandering die nodig is om de cultuur te doorbreken die nu leidt tot seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Daar hoort het organiseren van een langjarig maatschappelijk debat bij.

Incidenten wijzen op breder probleem

Seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld is een pijnlijk én hardnekkig maatschappelijk probleem. Recente incidenten in de samenleving, waaronder in de sport, politiek en de media, laten zien dat het noodzakelijk is om nu een doorbraak te forceren. Denk aan de onthullingen van #BOOS over het televisieprogramma The Voice of Holland en het wangedrag bij voetbalclub Ajax. En ook het opstappen van PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk vanwege meldingen van ‘ongewenst gedrag in de privésfeer’.

Ongewenst gedrag is ook een risico

Bedrijven en instellingen moeten in het kader van de Risico-inventarisatie Evaluatie (RI&E) ook de risico’s op Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA) meenemen, en een plan van aanpak opstellen. Maar een RI&E ontbreekt in de helft van de bedrijven. Ook is niet bekend in hoeverre de risico’s van ongewenste omgangsvormen zijn opgenomen in RI&E’s die wel bestaan.

Veel werkgevers menen dat grensoverschrijdend gedrag niet in hun bedrijf plaatsindt

Veel werkgevers menen dat grensoverschrijdend gedrag niet in hun bedrijf plaatsindt. Redenen waarom arbeidsjuristen, vrouwenrechtenorganisaties en vakbeweging pleiten voor betere wettelijke regelgeving tegen grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Een petitie die de regering oproept om snel te komen met wetgeving tegen grensoverschrijdend gedrag op het werk werd aangeboden bij minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De ondertekenaars willen concreet uitbreiding van de RI&E, en een verplichte extern vertrouwenspersoon en onafhankelijke klachtenregeling in elke bedrijfsorganisatie.

Wat kan de or doen?

De Arbowet verplicht werkgevers tot beleid om PSA tegen te gaan, waaronder ongewenste omgangsvormen. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op het arbobeleid in de onderneming volgens artikel 27 WOR. Ook heeft de or een stimulerende taak bij het tegengaan van discriminatie en het bevorderen van gelijke behandeling van mannen en vrouwen (artikel 28 WOR). De or kan ook aandringen op de benoeming van een interne, én een externe vertrouwenspersoon. Liefst een van beide kunne. Dat haalt zo veel mogelijk drempels tegen melden weg.

Lees ook:

• Seksueel grensoverschrijdend gedrag niet genoeg voor ontslag
• Geweld en intimidatie op het werk
• Een vertrouwenspersoon is nu meer dan ooit nodig
• Stappenplan Voorkomen en bestrijden van seksuele intimidatie
  

De or kan nog meer als discriminatie en bevorderen van gelijke behandeling is opgenomen in het bedrijfsreglement. Dan kan de or via de rechter de werkgever verplichten om advies te vragen voordat hij een besluit neemt dat tegen het bedrijfsreglement in lijkt te gaan. Ook kan de or beroep instellen bij de Ondernemingskamer tegen een adviesplichtig besluit, of de nietigheid inroepen van een besluit dat niet past bij het bedrijfsreglement.

Anders kan de or zijn initiatiefrecht gebruiken en zelf cursussen voorstellen die mensen bewust maken van intimiderend, discriminerend of grensoverschrijdend gedrag. Of de or neemt het voortouw bij het opstellen van een gedragscode over gewenst en ongewenst gedrag. Als inspiratiebron kan de or de Handreiking gedragscode (on)gewenste omgangsvormen op de werkvloer en de Werkwijzer seksuele intimidatie op Arboportaal gebruiken.