‘Terug naar de bedoeling van de zorg’

Hoe denken, werken en organiseren we meer vanuit de bedoeling? Deze vraag klinkt in zorg-organisaties steeds vaker, en terecht, zegt Wouter Hart. Want de zorg dreigt verstrikt te raken in een veelheid aan regels. Daarbij mag ook de ondernemingsraad kritisch naar de eigen rol kijken.

Wat is precies ‘de bedoeling’ in de zorg? Is dit altijd de wens van de cliënt of patiënt? Daar begint de zoektocht, zegt Hart. En dat vraagt soms je eigen werkwijze en overtuiging ter discussie te stellen. Maar de precieze wens is natuurlijk niet altijd zo maar leidend. Het moet bijvoorbeeld ook wel organiseerbaar zijn.

Geen wortels maar friet

‘Elke zorgverlener brengt zijn eigen bedoeling mee – en die van de organisatie voor wie hij of zij werkt. De goede bedoelingen van de zorgverlener zijn gebaseerd op de vraag: wat is goed voor onze cliënt of patiënt. Het is alleen wel belangrijk om te zien dat de zorgorganisatie zijn antwoorden op die vraag heeft vastgelegd, uitgaand van een abstracte cliënt. De antwoorden bestaan uit het zorgaanbod, zoals: onze cliënt is gebaat bij gezonde voeding, gezellige dagbesteding enzovoort.’

• Tip! Het dagelijks bestuur vormen van een ondernemingsraad is best lastig. Zeker als je net begint als voorzitter of secretaris. Hoe voorkom je dat je in 7 sloten tegelijk loopt? Laat je in één dag bijpraten: tijdens de Basiscursus dagelijks bestuur voor de ondernemingsraad op 2 juni of 17 november 2022.

Maar, vervolgt Hart: concrete mensen hebben vaak andere wensen. ‘Mevrouw Y bijvoorbeeld wil helemaal geen gezonde voeding op haar oude dag of bingo in de gemeenschapszaal. Nee, ze wil friet eten of – heel extreem geformuleerd – legale drugs gebruiken op haar eigen kamer. En wat doen we daar dan mee?’

Bureaucratie demotiveert ‘

Er zijn nog meer factoren waarmee je als zorgverlener rekening moet houden. Bijvoorbeeld: hoe zijn bepaalde zaken geregeld in onze organisatie? Hoe verantwoorden we acties tegenover de verzekeraar die ons betaalt? Hebben we bepaalde beleidszaken wel tijdig voorgelegd aan de medezeggenschap?

Hoe kan de zorgorganisatie met al die aspecten het beste omgaan? Hart: ‘Waar ik op wijs is dat je uiteraard regels nodig hebt om een organisatie te runnen. En dat die organisatie natuurlijk ook weer deel uitmaakt van een maatschappelijk bestel. Maar in de zorg zien we dat regels steeds belangrijker worden. En dat die regels tussen de cliënt en de zorgverlener in komen te staan. Als je bedenkt dat een verpleegkundige bijna een derde van haar tijd kwijt is aan administratie, dan is duidelijk dat bureaucratie hot is in de zorg. Het demotiveert mensen, en dat moeten we niet hebben nu personeelstekort toch al een nijpend probleem is.’

Perspectiefwissel

Er wordt al lang gesproken over het verminderen van bureaucratie in de zorg, vertelt Wouter Hart. Hoe kan het dan dat dit toch maar niet lukt? Dat de regeldruk alleen maar groter lijkt te worden? Ondanks de invloed van ondernemingsraden? Hart: ‘Wat blijkt: de ondernemingsraad is niet altijd deel van de oplossing, maar onbedoeld ook deel van het probleem. Or-leden blijken vaak gericht op het aanbod, ook wat betreft het eigen or-werk. Het gaat nogal eens over gelijkheid in behandeling van medewerkers, om de rechten die je als werknemer hebt tegen de achtergrond van de WOR, over de uitvoering van de wet et cetera.’

De or is niet altijd deel van de oplossing, maar onbedoeld ook deel van het probleem

‘En het is maar de vraag of dat de kernhouding van een or zou moeten bepalen. Als de focus vooral op formele zaken ligt, gaat het dus niet meer om het perspectief van de zorgprofessional. En ook niet om dat van de cliënt, om wie het uiteindelijk allemaal draait. Waar we naar op zoek moeten is betekenisvolle zorg voor de cliënt en betekenisvol werk voor de professional. En als de betekenis centraal staat, dan zal ‘het aanbod’ en ‘de regeling’ minder centraal moeten staan.’

De vraag waarom het gaat

‘Elke zorgprofessional heeft een eigen perspectief op wat goede patiëntzorg is. Maar dat draait dus allemaal om zorgaanbod. We zouden niet langer vanuit ieders eigen, beperkte perspectief moeten redeneren, maar vanuit de vraag waar het om gaat. En dat is: wat is de betekenis van de zorg voor de individuele patiënt of cliënt?’

Lees ook:

• Or in de zorg: terug naar de menselijke maat met digitalisering en AI
• Naar een positieve werksfeer in de zorg
• Samenwerken in de zorg, met een sleutelrol voor de or

Weg van het zorg-denken dus. ‘Het gaat voor de patiënt niet in de eerste plaats om de behandeling van zijn ziekte maar om de vraag welke plek deze heeft in diens leven. Aan de mate waarin iemand de regie over zijn leven kan voeren. En dat geldt ook voor de zorgprofessional die we nog graag lang en bevlogen in de zorg zien werken. Aan die perspectiefwissel zou een or als het goed is moeten bijdragen. Dat is de boodschap die ik in mijn presentatie op het event Or in de zorg naar voren wil brengen.’