‘Uitzendbureau Tentoo in de fout met omroepkrachten’

Medewerkers van regionale omroepen die via payroller annex uitzendbureau Tentoo Directors Cast&Crew waren ingehuurd, zijn onterecht aangezien voor zzp’er en daardoor financieel benadeeld. Dat constateert de Nederlandse Arbeidsinspectie na onderzoek op verzoek van de FNV. De vakbond doet ook een oproep aan ondernemingsraden.

Bij RTV Oost en Omroep Brabant werkten mensen die geen zelfstandige waren, maar ook geen werknemer. Ze hadden een ‘fictief dienstverband’. Hierdoor waren medewerkers wel verzekerd tegen werkloosheid, maar werd de omroep-cao niet toegepast. Er werd voor hen geen pensioenpremie afgedragen en ze ontvingen geen bijdrage in de ziektekostenverzekering. Ook hield Tentoo (‘specialist in flexibele freelance support’) onterecht 3,75 procent commissie in voor ‘bemiddeling’. Dat stelt de Arbeidsinspectie in twee recent verschenen eindrapporten.

‘Geen zelfstandigen, maar werknemers’

Journalisten en technici, zoals video-editors, die ter beschikking zijn gesteld door Tentoo zijn volgens de Arbeidsinspectie geen zelfstandigen maar werknemers. Ze moeten daarom dezelfde rechten hebben als werknemers. De Nederlandse Arbeidsinspectie verrichtte het onderzoek op de vraag van FNV Platformwerk. Die had, evenals de journalistenvakbond NVJ, veel klachten ontvangen over schijnzelfstandigheid en onderbetaling, onder meer van tientallen medewerkers van RTV Oost en Omroep Brabant.

• Tip! Tijdens de OR workshopdag op 8 november 2022 zijn diverse workshops gericht op strategisch inzicht. Zodat je eerder aan tafel zit bij de bestuurder en meer invloed kan hebben op het besluit. Waaronder Vroegtijdig betrokken worden of vroegtijdig betrokken zijn? En Invloedrijke communicatie met de bestuurder door ervaren or-kanonnen Dick Onvlee en Harry Hartmann.

De FNV en de omroepen liggen al sinds 2018 in de clinch over de beloning van honderden uitzendkrachten en freelancers die via Tentoo werden uitgeleend aan omroepen. De omroepen zijn daar inmiddels mee gestopt. Tentoo heeft volgens de bonden ook al uitzendkrachten nabetaald, tot bedragen van enkele tienduizenden euro’s. Voor circa 20 FNV-leden bij de omroepen werkt de bond momenteel nog aan een nabetaling.

Neuwe cao met standaardcontracten freelancers

Omroep Brabant stopte de samenwerking met Tentoo in 2021. Or-lid Robert van Dongen legt uit: ‘Hoewel de or rond het inhuren via Tentoo formeel geen partij is geweest, zijn we blij dat er nu een punt achter is gezet. De samenwerking liep niet goed en wettelijk (vanwege de Wet Arbeid Schijnconstructies- LK) kan de constructie niet door de beugel. Wat Tentoo doet is onder andere een lagere beloning geven aan freelancers terwijl ze hetzelfde werk doen als vast personeel, maar met nul zekerheid. Daarnaast streek Tentoo ten koste van de freelancers ten onrechte een fee voor bemiddeling op. In de nieuwe omroep-cao zijn nu bepalingen opgenomen over standaardcontracten- en vergoedingen voor freelancers, met ruimte voor maatwerk in de individuele onderhandeling met freelancers. Meer een gelijk speelveld en rechtvaardigheid dus.’

Als alternatief voor wat vroeger een tijdelijk contract heette, zijn freelancers jarenlang fulltime door de omroep ingehuurd, voor een lagere beloning dan collega’s met een vaste baan. Zo konden omroepen, rekenen de bonden voor, in vergelijking met hun cao 30 tot 40 procent besparen op loonkosten. Waarbij deze freelancers ook geen vakantiedagen, pensioen of andere rechten opbouwden. Anja Dijkman, FNV-projectleider Platformwerk is blij met de uitspraak van de Inspectie over Tentoo. ‘Die is bijzonder belangrijk, ook omdat in andere andere sectoren nog altijd via soortgelijke constructies wordt gewerkt, zoals in de horeca, op het Mediapark en bij uitgeverijen’.

Schimmige loonstroken

De FNV deed ruim een jaar onderzoek naar de uitbetaling van zzp’ers door het bestuderen van ‘schimmige loonstroken’. Freelancers denken aanvankelijk dat het uurtarief dat ze afspreken met een omroep redelijk is. Het is echter een all-in tarief, het bedrag dat de omroep overmaakt aan Tentoo. Daarvan belandt maar de helft meer op de bankrekening van de journalist. Van een beloofd uurloon van 16 euro voor bijvoorbeeld een beginnende freelancer blijft na aftrek van alle posten 8 euro over, minder dan het wettelijk minimumloon van 10, 22 euro.

Zzp’ers kunnen onderhandelen over hun tarieven, uitzendkrachten niet. Tentoo vond dat bij de omroepen sprake was van zzp- arbeidsbemiddeling. Sharon Bandell-Tijsinger van het FNV-team Handhaving en Naleving: ‘Die constructie heeft de Arbeidsinspectie doorgeprikt. Het ging hier puur om klassieke uitzendkrachten, die vallen onder leiding en toezicht bij een omroep en kunnen niet onderhandelen over hun tarief.’

Lees ook:

• Platformwerker haalt zijn recht niet
• Platformrichtlijn Europa doet veel stof opwaaien
• Meer medezeggenschap voor flexwerkers

Fair Practice Code

‘Het rapport van de Arbeidsinspectie is dus een mooie stap in de goede richting naar gelijke verhoudingen bij de omroep tussen vast personeel en losse medewerkers in vergelijkbare functies’, vindt Bandell-Tijsinger. ‘Bonden hebben met de NOS en alle regionale omroepen als onderdeel van de cao ook een Fair Practice Code afgesproken. Zzp’ers moeten 150 procent van het cao-uurloon krijgen, zodat ze ook geld overhouden voor een vangnet, zoals pensioenopbouw en dergelijke.’

Mijn tip aan ondernemingsraden – want zij hebben een controlerende taak op het gebied van naleving - is dan ook om alert te zijn op schijnconstructies bij arbeidscontracten

‘Waarbij ik overigens,’ vervolgt Bandell, ‘nu alweer zie dat er soms onder die Fair Practice Code wordt uitbetaald. Mensen zijn bang dit aan te kaarten omdat ze denken anders geen opdrachten te krijgen. Of de werkgever oefent druk uit om maar tevreden te zijn met het uurloon dat hij jou biedt. Mijn tip aan ondernemingsraden – want zij hebben een controlerende taak op het gebied van naleving – is dan ook om alert te zijn op schijnconstructies bij arbeidscontracten, en na te gaan of er echt sprake is van gelijke beloning. Van werknemers zowel als van ondernemingsraden hoor ik dat ze ervanuit gaan dat zeker een publieke organisatie als een omroep te vertrouwen moet zijn en niet onderbetaalt. Als dat dan niet het geval blijkt te zijn, is men geschokt. De or kan de naleving van de Fair Practice Code checken met bijvoorbeeld een jaarlijkse enquete onder de collega’s zonder vaste dienstbetrekking. Ook die collega’s hoor je als or te vertegenwoordigen.’