De bestuurder heeft vaak gedetailleerde kennis over voorgenomen besluiten. Het is de vraag of de ondernemingsraad daarvan altijd alles te horen krijgt tijdens de overlegvergadering. Maar ook de ondernemingsraad kan vooraf de nodige informatie vergaren om het spel met voorkennis strategisch te spelen.
Door Frank van Marwijk
Een voorsprong in de onderhandeling
De or heeft recht op informatie. De vraag is of je die altijd volledig krijgt. De bestuurder deelt misschien bepaalde feiten over voorgenomen besluiten met de or, terwijl de achterliggende motivaties of drijfveren nog niet per se duidelijk zijn.
Dit roept veel vragen op. Wat is het gevolg voor de medewerkers? Wat is eigenlijk het belang voor de organisatie? En wat is het onderliggende belang voor de bestuurder zelf? Zeker dat laatste wordt zelden uitgesproken. Dat is voor de ondernemingsraad een vraag en voor de bestuurder een weet. De bestuurder begint het overleg dus feitelijk met enige voorkennis.
- Tip: Met de opleiding Laat je bestuurder eens links liggen op 7 juli 2020, vergroot je je invloed.
Handelen met voorkennis
De uitdrukking “handelen met voorkennis” komt uit de effectenmarkt. Het gaat daarbij om een belegger die aandelen verhandelt terwijl hij informatie heeft over de waarde daarvan, die nog niet bij anderen bekend is. Deze vorm van handel met voorkennis wordt gezien als een vorm van marktmisbruik.
In dit artikel heb ik het uiteraard niet over marktmanipulatie, maar wel over het verzamelen van zoveel mogelijk informatie vooraf, die al dan niet op tafel gebracht kan worden in de overlegvergadering.
Kennis inzetten of juist verzwijgen
De bestuurder heeft vaak voorkennis die hij strategisch kan inzetten of juist verzwijgen. Maar het is ook voor de or belangrijk om vooraf zoveel mogelijk kennis op te doen, om goed beslagen ten ijs te komen.
Met gerichte kennis, die de bestuurder misschien niet heeft, begin je met een voorsprong in de onderhandeling. En het is helemaal niet nodig om je op het illegale pad te begeven om nuttige informatie te weten te komen. Ga op zoek naar passende bronnen van kennis.
De wet kennen
Elke Nederlander wordt geacht de wet te kennen. Dit uitgangspunt zorgt er bij juridische procedures voor dat niemand: ‘ik wist het niet’ kan roepen als uitvlucht om zijn of haar verantwoordelijkheid te ontlopen. Alle burgers en bedrijven dienen zich, zonder uitzondering, aan de wet houden. Ook de bestuurder van jouw organisatie en alle medewerkers, en dus ook alle or-leden, moeten van elke regel op de hoogte zijn.
De vraag is echter hoe reëel dit is. Nederland kent duizenden wetten, vaak uitgewerkt in nadere regelgevingen. Niemand kent precies de inhoud van ieder wetboek met de honderdduizenden regels daarin, zelfs de slimste jurist niet. Alle wetten kennen is dus een onmogelijke opdracht, die wel van je wordt verwacht.
WOR en cao
In de praktijk komt het erop neer dat we de wetten moeten kennen die voor onszelf van toepassing zijn. Ga je de weg op, dan moet je de verkeersregels kennen. Zit je in de or: zorg er dan voor dat je de WOR kent. Verder geeft de cao van je organisatie nuttige info.
- Tip: Bestel de herziene uitgave van WOR, Wet op de ondernemingsraden editie 2020; geheel up-to-date, met uitgebreide toelichtingen en bijgewerkte jurisprudentie.
Als je de WOR en de cao kent, start je met een grote voorsprong in het contact met de bestuurder. De kans is groot dat jouw bestuurder niet precies alle regels kent. Het lezen van wetten is voor de meeste mensen immers geen hobby. Kennis maakt macht, en dat geldt zeker voor ondernemingsraden. En die kennis kun je simpelweg opdoen met zelfstudie. Stel het als voorwaarde voor nieuwe or-leden om zich in alle regels te verdiepen.
- Lees ook: De benodigde kennis van een or-lid
Weten wat er speelt
Behalve kennis te hebben over de wet en regels, is het belangrijk om te weten wat er zoal speelt in de organisatie. Hiervoor is het nodig om je ogen en oren open te houden. Dat begint met de informatie die de bestuurder zelf verstrekt. Het is zaak om je goed in te lezen in de stukken en rapportages die de or heeft ontvangen. Stel daar vragen over als er iets onduidelijk in is.
Verder is het zinvol om goed te luisteren naar wat de bestuurder precies vertelt over een bepaalde kwestie, en te letten op de manier waarop hij dit brengt. Vaak kun je de verborgen meningen van de bestuurder tussen de regels door lezen of horen.
Behalve van de bestuurder kun je veel leren binnen de organisatie. Ontdek wat medewerkers bezighoudt. Luister naar wat leidinggevenden vertellen. Onderzoek de geruchten die rondgaan.
Vaak hebben medewerkers uitgesproken ideeën over wat er gaande is. Er worden zorgen en verwachtingen uitgesproken. Soms kloppen die, soms ook niet. Hoe dan ook: dit geeft je soms meer informatie dan dat je kunt afleiden uit wat de bestuurder deelt met de or.
- Lees ook: Laat je bestuurder eens links liggen
Het kan nuttig zijn om de geruchten bespreekbaar te maken. Dit kan de bestuurder voor het blok zetten. Hij kan het óf ontkennen, óf extra informatie verstrekken om een en ander duidelijk te maken.
Leer van andere organisaties
In veel bedrijven hebben medewerkers er een dagtaak aan om het wiel opnieuw uit te vinden. Ze zijn naarstig op zoek naar oplossingen voor problemen die zich eerder of elders ook al hebben voorgedaan. We vergeten soms dat informatie van buitenaf ons nuttig kan helpen. Dit geldt ook voor ondernemingsraden.
In het geval van bijvoorbeeld reorganisaties, zou je je eens kunnen laten informeren door de or van een andere organisatie die een vergelijkbare reorganisatie heeft meegemaakt. Hoe vond de reorganisatie plaats? Wat deed die or? Hoe hebben ze dat aangepakt?
De vloek der kennis
(Voor)kennis is nuttig in elke onderhandeling. Toch is een waarschuwing op zijn plaats: zet je verworven kennis niet in als machtsmiddel. Ondernemingsraden die voortdurend zwaaien met de WOR en zo de indruk geven alles beter te weten, maken zich niet geliefd bij bestuurders. Dit kan tegen je werken. Deel je kennis in een open dialoog met de bestuurder en houd daarbij ook het belang van de organisatie in gedachten. Doe liever suggesties dan dat je eisen stelt. Ga uit van samenwerking in plaats van verzet, en spreek in oplossingen in plaats van problemen.
Frank van Marwijk, lichaamstaal.nl.
Lees ook:
De cirkel van invloed: laat je bestuurder eens links liggen!
Voor een ondernemingsraad is het verstandig om te weten wie formeel of informeel aan de touwtjes trekt en waar bruikbare informatie te halen is. Met de opleiding Laat je bestuurder eens links liggen! op 7 juli 2020 vergroot je je invloed.
WOR, uitgave 2020De herziene uitgave van WOR, Wet op de ondernemingsraden editie 2020 is geheel up-to-date gemaakt.
Naast uitgebreide toelichtingen is ook de jurisprudentie bijgewerkt en zijn eerdere wijzigingen nader aangevuld op basis van ervaringen uit de praktijk.
Geef een antwoord