De leden weten hun vakbonden te vinden de afgelopen periode. Door de coronacrisis was ‘iedereen in paniek’, ziet Kitty Jong, vicevoorzitter van FNV. Wat zijn de bedreigingen en de kansen van deze ongekende crisis? ‘De ondernemingsraad moet het intrekken van bepaalde werknemersrechten nu niet toestaan. De crisis gaat ook weer een keer voorbij’.
Door Jac. Janssen
We spreken elkaar telefonisch, vanuit huis, zoals de laatste weken snel gebruikelijk werd voor de meeste werkenden. Thuiswerkend of niet, het zijn drukke tijden voor de vicevoorzitter van ‘s lands grootste vakbond. Daar wordt ‘keihard gewerkt’ om de leden bij te staan in deze roerige tijden, vertelt Kitty Jong. Als bestuurder heeft zij ook de medezeggenschap onder haar hoede.
We gaan ongetwijfeld veel reorganisaties krijgen
Via haar website en telefoonlijnen houdt de FNV de leden op de hoogte over de arbeidsgerelateerde gevolgen van de coronacrisis. Op de dag dat ik Jong spreek, tijdens de vierde week van de ‘intelligente lockdown’, werd de site al 2 miljoen keer gevonden en werden talloze telefoontjes beantwoord. Op de site zien we verschillende categorieën veelgestelde vragen.
Welke vragen stellen or-leden?
‘Dezelfde vragen als anderen. Veel vragen dus over gezondheid, de maatregelen rond corona, de combinatie thuiswerken en lesgeven aan je schoolgaande kinderen. Maar ook over bijvoorbeeld flexibel werken en andere arbeidstijden. En er zijn veel wat meer politieke vragen naar aanleiding van de NOW (Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid).
In de NOW is ook compensatie beschikbaar voor mensen met een flexcontract. Al is een werkgever niet verplicht voor hen steun aan te vragen. En wat te doen als er toch veel ontslagen vallen? Wij verzetten ons daartegen, het is niet de bedoeling dat werknemers in de periode dat de NOW geldt, ontslagen worden.
De laatste categorie vragen die wij binnenkrijgen gaan over de bedrijfseconomische gevolgen van dit virus op de langere termijn, en hoe je je daarop kunt voorbereiden.’
Wat zijn in deze situatie de grootste bedreigingen voor de medezeggenschap?
Jong, die zelf onder andere als ambtelijk secretaris heeft gewerkt: ‘De grootste valkuil is dat we ons laten meeslepen in de paniek, want die is overal. Onder druk wordt alles vloeibaar, en dat is precies waarvoor je nu moet oppassen.
Or-leden noemen drie zaken waar ze in dit verband bang voor zijn. Op de eerste plaats dat de kwaliteit van het overleg lijdt onder de situatie. Op de tweede plaats dat ze onder druk worden gezet om in te stemmen met verkorte procedures. En tot slot vrezen ze dat er onvoldoende tijd is voor overleg met de achterban.’
- Tip: Kom op 28 september 2020 naar de Landelijke Or-dag, met dit jaar als thema: kracht en invloed.
Wat adviseert u hen?
‘Hoe langer dit duurt, des te sterker wordt de druk om tot beslissingen te komen. Blijf kritisch over zaken die met arbeidsrechten te maken hebben. Laat je niet verleiden onder druk afspraken te maken over arbeidsvoorwaarden, en trek daarin samen op met de bonden.
Probeer de rust te bewaren en blijf je kritische geluid laten horen als het gaat om zaken als het oprekken van het aantal arbeidsuren, schuiven met vakantiedagen, thuiswerken en dergelijke zaken die nu spelen.
Ik roep or-leden hierbij op contact op te nemen met de bonden, onze bestuurders hebben hierin toch een kleine kennisvoorsprong. Er is paniek en dat is begrijpelijk. Maar het kabinet heeft 20 miljard beschikbaar gesteld met als doel om bedrijven overeind te houden en om zoveel mogelijk banen te behouden. Er wordt momenteel veel gevraagd van werknemers, maar hun veiligheid en gezondheid gaat voor.’
Het is bij veel organisaties alle hens aan dek. Dat maakt het toch begrijpelijk om niet te veel vast te houden aan formaliteiten?
‘Natuurlijk is het nu meer dan ooit verstandig om niet star te zijn en te blijven hangen in formaliteiten. Maar probeer wel meer overleg te hebben in de vierhoek: ondernemingsraad, bestuurder, toezichthouders en bonden. Alle partijen hebben het organisatiebelang voor ogen, dat is goed in beeld bij iedereen, ook bij de or. Voor hen blijft het daarbij zoeken naar de balans met het werknemersbelang.
Daarom moet de or het intrekken van bepaalde werknemersrechten nu niet toestaan. Die crisis gaat ook weer een keer voorbij namelijk, en daarna hebben organisaties hun werknemers weer nodig. Beweeg dus als or procedureel mee, wees niet star, maar blijf tegelijk de rechten van de werknemers bewaken.’
Ziet u voor de medezeggenschap ook kansen voortkomen uit de coronacrisis?
‘Jazeker. Als or heb je te maken met zaken die direct spelen of op de korte termijn, zoals het bevorderen van thuiswerk. Als je het aandurft om daarin voortvarende keuzes te maken, liefst in samenwerking met de bonden, maak je je jezelf als or ook beter zichtbaar. Je laat zien dat je ertoe doet in een acute situaties zoals deze.
Naast die kortetermijnzaken spelen zaken op de lange termijn, strategische kwesties. Dat zijn bij uitstek zaken die laten zien dat je als medezeggenschap relevant bent.’
Wat betreft strategische zaken hoor je steevast de vraag: is de or daar wel op toegerust?
‘Dat kan. Maar allereerst spelen er nu zaken waarin je als ondernemingsraad juist een baken van rust kunt zijn in deze roerige tijd. Zoals de toekenning van calamiteiten- en zorgverlof. Het gaat vooral om zaken waar de or toch al over ging.
We gaan ongetwijfeld veel reorganisaties krijgen in de nasleep hiervan, en er zullen banen verloren gaan. Dat vereist inderdaad strategische vaardigheid, dus zoek dan vooral contact met de bond en laat je adviseren over reorganisaties voordat de vakbond tot een sociaal plan is gekomen. Overleg ook met raden van advies en toezicht.
Zo laat je ook aan de achterban zien wat je in je mars hebt. Als je het goed aanpakt en bereid bent je in bepaalde procedures te voegen, kun je ook strategische invloed uitoefenen.’
Biedt de huidige situatie nog meer kansen wat u betreft?
‘Zeker, je kunt in deze tijd ook al nadenken over en voorsorteren op scholing. Maak als or in de volle breedte gebruik van de rechten die je hebt. Neem bijvoorbeeld het Artikel-24-overleg. Dat zou je nu veel vaker moeten doen, bijvoorbeeld maandelijks. Koester het informatie– en initiatiefrecht.
- Lees ook: Haal meer uit het artikel-24-overleg
Raadpleeg deskundigen, bevorder het overleg en laat or en bonden niet uiteen spelen. En laat je vooral niet meeslepen door paniek. Het hele doel van het kabinetsbeleid draait om de bescherming en de gezondheid van werknemers. Houd in je achterhoofd: deze crisis gaat ook nog een keer voorbij.’
Lees ook:
- Or-checklist: vrije dagen en vakantieregelingen
- Nuttig gebruik maken van het initiatiefrecht
- Betere naleving informatierecht gewenst
- Coronacrisis en de maatregelen: wat de or moet weten
De Landelijke Or-dag: over kracht en invloed!
Hoe creëer je als or meer invloed op de besluitvorming in deze roerige tijden? Hoe overtuig je met meer impact? Kom op 28 september 2020 naar de Landelijke Or-dag, met dit jaar als thema: kracht en invloed.
Geef een antwoord