De eerste Wet op de ondernemingsraden kwam 75 jaar geleden tot stand. Het begrip 'ondernemingsraad' is al meer dan 100 jaar oud. Tijd voor een terugblik.

De medezeggenschap van werknemers wordt primair geregeld in de Wet op de ondernemingsraden. Uitgangspunt van de wet is dat de ondernemingsraad de bevoegdheid heeft om medezeggenschap te kunnen uitoefenen. De basis daarvoor bestaat uit 5 rechten. Deze zijn te verdelen in 4 gradaties van intensiteit van medezeggenschap.

Kan een or-lid ontslagen worden vanwege een verstoorde arbeidsrelatie? Het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (AVL) in Amsterdam probeerde het, ondanks de wettelijke ontslagbescherming voor or-leden. In de rubriek Jurisprudentie bespreken juristen wekelijks een rechterlijke uitspraak.

Werknemers mogen blij zijn met de Wor. Zonder die wet zouden zij veel minder te zeggen hebben over werktijden, roosters, personeelsregelingen en reorganisaties. Maar nu de Wor 75 jaar bestaat, is de vraag: hoe goed is de medezeggenschap eigenlijk geregeld? Wat valt tegen, en hoe kan het beter?

De Wet toekomst pensioenen is op 1 juli 2023 ingegaan. Deze wet zet het ingewikkelde Nederlandse pensioenstelsel behoorlijk op z'n kop. Ook staan werknemers voor nieuwe keuzes, zoals het in één keer opnemen van een deel van de pensioenpot. Keuzebegeleiding kan een belangrijke rol spelen, net als de ondernemingsraad.

Om als or verandering te bereiken, is het advies eerst binnenskamers met de bestuurder te overleggen en, als dat niet lukt, naar buiten te stappen. 'Buitenskamers' betekent druk uitoefenen via actoren binnen of buiten de organisatie. Kun je de bestuurder van buiten de vergaderkamer onder druk zetten als hij het voorstel niet steunt?

In de Arbowet zijn regels opgenomen over agressie. De ondernemingsraad heeft op dit gebied rechten en ook de verantwoordelijkheid om actief mee te denken. Wanneer het gaat om agressie op de fysieke werkplek, hou dan als ondernemingsraad de volgende aandachtspunten in de gaten.

Sinds de invoering van de Wet op de ondernemingsraden in 1950 speelt de wet een belangrijke rol in de relatie tussen werkgevers en werknemers in Nederland. Maar nu werk en maatschappij snel veranderen, klinkt steeds vaker kritiek. Hoe zou de Wor eruitzien als we die vandaag opnieuw zouden schrijven?

'Ligt de zittingstermijn van or-leden standaard op 3 jaar?' In Vraag & Antwoord beantwoorden experts wekelijks een vraag over medezeggenschap.

Veel or's in de publieke sector lopen aan tegen het primaat van de politiek. Onlangs oordeelde de Ondernemingskamer over een zaak rond samenwerkende gemeenten, waar dit primaat een uitdrukkelijke rol in speelt. In de rubriek Jurisprudentie bespreken juristen wekelijks een rechterlijke uitspraak.

Vernieuwingen in medezeggenschapsland sterven vaak een zachte dood. De Wor is daarbij geen belemmering. Wat wel?

Minister Eddy van Hijum (SZW) over 75 jaar medezeggenschap en zijn visie op de effectiviteit en toekomst van de Wor. "De wet vormt een goede basis en medezeggenschap in Nederland wérkt. Mijn streven is wel om de naleving naar 100% te brengen."

Kun je je een tijd voorstellen waarin de or niet zelfstandig kan vergaderen? En waarin alleen vakbondsleden zich kandidaat mogen stellen? Dit artikel gaat over 75 jaar Wor - maar niet de Wor die wij allen kennen. Want die ontstaat geleidelijk, na diverse wetswijzigingen. We bespreken deze ontwikkeling met 3 experts: advocaten Loe Sprengers en Johan Zwemmer en medezeggenschapsexpert Tineke de Rijk.

Stel: je bent or-lid en jouw organisatie fuseert of wordt overgenomen door een andere organisatie. Ineens maakt jouw or mogelijk deel uit van een andere or. Hoe voorkom je in zo'n situatie dat jouw or buitenspel komt te staan en je inspraak verliest?

'Bij ons was in de AVR een regeling voor een aanbrengpremie opgenomen. De bestuurder heeft die regeling in de nieuwe AVR geschrapt, terwijl de or via een convenant de aangewezen partij is om de AVR vast te stellen of te wijzigen. Mag dat zomaar?' In Vraag & Antwoord beantwoorden experts wekelijks een vraag over medezeggenschap.

Medezeggenschap bij Defensie kent een eigen wet: het Besluit Medezeggenschap Defensie. Dit is strikter dan de Wor, maar met een grote 'tenzij': staken mag niet en de wet geldt niet tijdens een oefening of inzet. Maar bijna alles moet ter instemming worden voorgelegd aan de eenheids-, onderdeels- of locatiemedezeggenschap.

Een internationaal bedrijf wil de afdeling R&D verplaatsen van Nederland naar Zweden. De or adviseert negatief, maar het besluit wordt toch genomen. De or stapt naar de ondernemingskamer. In de rubriek Jurisprudentie bespreken juristen wekelijks een rechterlijke uitspraak.

Organisaties ondergaan continu veranderingen. Voor de ondernemingsraad is het van belang om inzicht te verkrijgen in de veranderstrategie. Inzicht in de verschillende soorten veranderstrategieën is handig om te kunnen discussiëren over de risico's. Zo kan de or de slaagkans van de verandering verhogen.

Wij willen voor het eerst verkiezingen voor de or houden, maar er zijn evenveel kandidaten als zetels. Moet je dan nog verkiezingen organiseren? In Vraag & Antwoord beantwoorden onze experts wekelijks een vraag over medezeggenschap.

De ondernemingsraad van een onderwijsinstelling kiest een nieuwe voorzitter. Er ontstaat gedoe over de verkiezingsuitslag. De bedrijfscommissie wordt om hulp gevraagd. Hoe pakt die de situatie aan en wat kun je zelf doen als or om zo'n conflict te voorkomen?