Ongewenst gedrag komt het meest voor in zorg en horeca: ontbrekend beleid is vaak een oorzaak

Ongewenst gedrag komt het meest voor in zorg en horeca: ontbrekend beleid is vaak een oorzaak
Beeld: Shutterstock

Ongewenst gedrag op het werk, zoals seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten, komt het vaakst voor in de zorg en horeca. In totaal heeft 17% van de werkenden hiermee te maken, zo blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van het CBS.

Het CBS voert samen met TNO jaarlijks de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit. Uit de enquête over 2023 blijkt dat gemiddeld 17% van de werknemers ongewenst gedrag op het werk ervaart, zoals seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten. Daarnaast voert het CBS de Werknemersenquête Zorg en Welzijn (WNE) uit, waarin dieper wordt ingegaan op agressie en discriminatie op de werkvloer.

Ongewenst gedrag komt vaker voor bij vrouwelijke werknemers en bij werknemers die relatief veel contact met anderen hebben tijdens hun werk. In 2023 gaf 17% van de werknemers (15 tot 75 jaar) aan in de afgelopen 12 maanden hiermee te maken hebben gehad.

Relatief klein verschil mannen en vrouwen

In de zorg geeft 29,7% van de ondervraagden aan last te hebben gehad van ongewenst gedrag, waarmee deze sector het hoogst scoort. Opvallend is dat mannelijke werknemers in de zorg vaker te maken hebben met intimidatie, lichamelijk geweld en pestgedrag. Hierdoor is het totale verschil tussen mannen en vrouwen in deze sector relatief klein.

Ook in de horeca komt ongewenst gedrag vaak voor: 20% van de werknemers meldt hier last van te hebben gehad. Andere sectoren met relatief hoge percentages zijn de detailhandel, het bestuur, de recreatie, het onderwijs en het vervoer, elk rond de 17%.

Vrouwen rapporteren vaker dan mannen

Vrouwelijke werknemers rapporteren vaker ongewenst gedrag op het werk: 21% in de afgelopen twaalf maanden, vergeleken met 13% van de mannelijke werknemers. Dit draagt bij aan het relatief hoge percentage ongewenst gedrag in sectoren met veel vrouwelijke werknemers, zoals de zorg en het onderwijs. In 2023 was respectievelijk 82% van de werknemers in de zorg en 65% in het onderwijs vrouw. Ter vergelijking: in de bouw was dit slechts 14%.

Werkplek voor miljoenen onveilig

Vakbond CNV noemt het 'schandalig' dat 17% van de werkenden te maken krijgt met ongewenst gedrag op de werkvloer. "Voor meer dan een miljoen Nederlanders is de werkplek onveilig. Een dagelijkse beproeving," zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. "Dit zien we ook terug in de verzuimcijfers: het psychisch verzuim is hoger dan ooit. Werkgevers moeten deze plaag harder aanpakken. Geen enkele werkplek in Nederland mag onveilig zijn."

Gebrek aan beleid kost werkgevers miljarden aan verzuim

De helft van de werkgevers treedt niet op tegen ongewenst gedrag of seksuele intimidatie op de werkvloer, blijkt uit onderzoek van het CNV. Bijna een kwart van de daders komt weg met hun gedrag. Daarnaast ontbreekt bij 16% van de bedrijven een vertrouwenspersoon, en meer dan een derde van de werknemers weet niet waar ze terechtkunnen met klachten over seksuele intimidatie.

Proactieve rol voor or

"Hoe kleiner het bedrijf, hoe minder er sprake is van een protocol of beleid. Terwijl het ontwikkelen van beleid aantoonbaar effectief is," concludeert Fortuin. "Grotere organisaties hebben vaker een protocol en kampen minder vaak met seksuele intimidatie. Het verband tussen het ontbreken van beleid en ongewenst gedrag is overduidelijk. Beleid ontwikkelen levert werkgevers bovendien geld op. Jaarlijks betalen zij ruim € 3 miljard aan psychisch verzuim."

Volgens Fortuin kan dat enorme bedrag worden bespaard door ongewenst gedrag actiever aan te pakken. "De ondernemingsraad kan daarbij een proactieve rol spelen als werkgevers achterover blijven leunen."

Loek Kusiak is freelance journalist. Zijn expertises liggen bij openbaar bestuur, duurzaam ondernemen en innovatie, milieu en energie, arbeidsmarkt en medezeggenschap, arbeidsomstandigheden, welzijn en gezondheidszorg. Voor ORnet houdt hij nieuws en ontwikkelingen rond medezeggenschap in de gaten.

Beeld: Shutterstock

Dit is de verborgen waarde van de or in de RI&E

De or speelt een belangrijke rol bij de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en kan daarnaast bijdragen door praktijkervaring te delen. Dit artikel onderzoekt hoe de or risico's kan toetsen, oorzaken kan identificeren en praktische maatregelen kan voorstellen.

Nieuwe arboregelgeving: dit verandert er in 2025

Nieuwe arboregelgeving: dit verandert er in 2025

Kijkend naar de nieuwe arboregelgeving voor 2025, valt vooral op dat er nog veel onzeker is. Dit overzichtsartikel zet de vaststaande en mogelijke wetwijzigingen op een rij. Ook enkele recente aanpassingen in regelgeving, die invloed hebben op 2025, komen aan bod.

Beeld: Shutterstock

Column: keuzes rond arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn ook taak...

In Nederland zijn werknemers verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Werkgevers betalen hiervoor premies aan het UWV, dat de hoogte van de premie bepaalt op basis van de arbeidsongeschiktheid in de sector. Maar ook de ondernemingsraad speelt hierin een rol, stelt Inge Bakker van Montae.

Beeld: Shutterstock

Checklist: Het invoeren van flexibele werkplekken

Menig organisatie maakt de overstap naar het inrichten van flexibele werkplekken. Onderstaand een aantal aandachtspunten voor de ondernemingsraad bij dergelijke trajecten.

Beeld: Shutterstock

Heeft or rechten bij vastleggen instructies leidinggevenden voor...

Dat de or instemmingsrecht heeft als het gaat om het vaststellen, veranderen en intrekken van een verzuimbeleid, is algemeen bekend. Maar hoe zit het met de instructie die leidinggevenden krijgen om uitgevallen medewerkers te begeleiden? Welke mogelijkheden heeft de or om ervoor te zorgen dat leidinggevenden niet te veel gaan pushen?

Beeld: Shutterstock

Model instellingsbesluit vaste VGWM-commissie

Een van de belangrijkste commissies binnen een ondernemingsraad is de VGWM-commissie. Deze houdt zich onder meer bezig met onderwerpen als naleving van de Arbowet, het arbobeleid en de RI&E, maar denkt ook mee over verzuim, duurzame inzetbaarheid en werkgeluk. Wat leg je vast in het instellingsbesluit? Dit voorbeelddocument helpt je daarbij.

Beeld: Shutterstock

Onveilige werksfeer bij ministerie I&W onder vergrootglas: FNV stelt...

Vakbond FNV stelt een onderzoek in naar de werkcultuur op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De omgangsvormen zijn sociaal onveilig, denigrerend en racistisch, zeggen ambtenaren en or-leden. Leidinggevenden intimideren en raden het melden van klachten af.

Beeld: Shutterstock

3 tips over hoe je als or omgaat met instemmingsrecht bij arbozaken

Het sterkste recht van de ondernemingsraad als het gaat om arbeidsomstandigheden is het instemmingsrecht. Een werkgever moet de or schriftelijk om instemming vragen bij het invoeren, wijzigen of intrekken van arboregelingen. Met deze 3 tips sta je als or nóg sterker.

Mijn artikeloverzicht kan alleen gebruikt worden als je bent ingelogd.