Vanwege de stijging en de vooruitzichten vraagt het RIVM ‘extra aandacht voor vaccineren, testen en de andere basisadviezen’. Het is voorlopig niet nodig om nieuwe maatregelen te nemen om de verspreiding van het coronavirus in te dammen. De basismaatregelen, zoals handen wassen en bij een positieve test in quarantaine gaan zijn voldoende.
Sectorplannen en maatregelenladders
Het kabinet schetst in een recente Kamerbrief haar nieuwe aanpak van het coronavirus: iedereen heeft een verantwoordelijkheid om het virus in toom te houden. Bedrijven weten volgens het kabinet het beste welke preventieve maatregelen en interventies in de praktijk werken. De afgelopen tijd hebben veel sectoren sectorplannen en maatregelenladders opgesteld. Deze coronaplannen verschillen onderling qua opzet en inhoud.
- Tip! Thuiswerken en hybride werken horen bij moderne arbeidsvoorwaarden. Tijdens het OR Kennisfestivalop 24 november 2022 in de Jaarbeurs, Utrecht hoor je er veel meer over. Onder andere in de workshops ‘Houvast in hybride werken’ en ‘Moderne arbeidsvoorwaarden’. Bekijk het complete programma!
In sectorplannen beschrijft de sectoren met welke maatregelen zij het beste kunnen werken in verschillende fases van de coronapandemie. Sectoren en branches hebben voor het maken van de plannen gebruik gemaakt van de eigen best practices en ervaringen met corona.
Het uitgangspunt bij het nemen van eventuele maatregelen zijn de maatregelenladders. Deze maatregelenladders moeten houvast bieden als er maatregelen nodig zijn. Dit zijn stappen van licht naar zwaar die men in de praktijk kan nemen om een opleving van het virus te remmen en om te voorkomen dat een sector de deuren moet sluiten. Deze Corona maatregelenladders zijn onlangs gepubliceerd.
Vrijwillige en juridisch afdwingbare maatregelen
In de plannen is een onderscheid gemaakt tussen preventiemaatregelen en (juridisch-afdwingbare) interventiemaatregelen. Preventiemaatregelen zijn maatregelen die sectoren vrijwillig kunnen nemen om de kans op verspreiding van het virus te verkleinen. Denk bijvoorbeeld aan het uitdragen van de basisadviezen, het inzetten van looproutes en het gebruik van kuch- en spatschermen.
Interventiemaatregelen zijn maatregelen die om de onderlinge contacten tussen personen veiliger te maken of te verminderen. De overheid voert daarbij duidelijk de regie. Sectoren geven in hun plannen aan welke niet-juridisch afdwingbare maatregelen zij zelf kunnen treffen, en welke juridisch-afdwingbare interventiemaatregelen indien nodig voor hen het beste werkbaar zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om afstandsnormen.
In een aantal sectorplannen zijn maatregelen voorgesteld die het kabinet niet kan overnemen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een vaccinatieplicht voor werknemers, of een quarantaineplicht voor klanten en personeel. Deze maatregelen zijn dan ook geen onderdeel zijn van de maatregelenladders. De betreffende sectoren zijn hierover geïnformeerd.
Hoe zit het met thuiswerken?
Thuiswerken komt terug in verschillende sectorplannen. Doordat werknemers nu al veel vaker thuiswerken is het uitgangspunt bij een nieuwe opleving heel anders dan bij de eerste golf. Aan de hand van de ernst van de virussituatie kan het kabinet in de interventiefase besluiten hybride werken aan te vullen met een dringend advies om, al dan niet gedeeltelijk, thuis te werken.
De eerste gradatie van het thuiswerkadvies is daarbij: ‘blijf thuiswerken als het kan, en ga naar kantoor voor maximaal de helft van de werktijd.’ Als de ernst van de virussituatie verder toeneemt kan er ook een volledig thuiswerkadvies volgen: ‘werk thuis, tenzij dat echt niet kan.’ Het kabinet zal terughoudend zijn met dit advies, vanwege de negatieve sociale en psychologische impact van volledig thuiswerken.
Naleving en handhaving van de maatregelen
Wie zorgt ervoor dat de maatregelen van de sectorplannen worden nageleefd en gehandhaafd? Op de maatregelen die binnen de sectoren zijn afgesproken zien sectoren en ondernemers zelf toe met controle en handhaving. Bij een heftige opleving van het virus kan de overheid zwaardere interventiemaatregelen opleggen.
Wat vindt de vakbeweging?
De afgelopen jaren zijn veel medewerkers op het werk besmet geraakt met Covid-19. De FNV vindt het dan ook onbegrijpelijk dat de sectorplannen voor de lange termijn – net als eerder bij de coronaprotocollen – opnieuw niet samen met werknemers(vertegenwoordigingen) zijn opgesteld. De FNV is van mening dat in veel sectorplannen veel te weinig aandacht is voor de wettelijk verplichte Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) en het bijbehorende Plan van Aanpak en het contact met de Arbodienst/ bedrijfsarts.
De RI&E: veilige werkomgeving voor werknemers
De sectorplannen en maatregelenladders richten zich voornamelijk op de maatregelen die sectoren kunnen treffen in hun eigen sector om open te blijven voor klanten, gasten en publiek. Maar er moet ook een veilige en gezonde werkomgeving zijn voor werknemers.
Goede arbozorg is dus extra belangrijk. Juist in tijden van personeelskrapte moeten we uitval door besmettingen voorkomen. Werkgevers hebben op basis van de Arbowet een zorgplicht om afspraken op het gebied van arbeidsomstandigheden te vertalen naar de RI&E. In dit kader zijn werkgevers verplicht arbeidsrisico’s voor werknemers te inventariseren en te beheersen.
Andere omstandigheden? Pas de RI&E aan
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert of werkgevers en werknemers zich houden aan arboregels, zoals de aanwezigheid van een actuele RI&E. Maar bij verandering van omstandigheden moet ook de RI&E worden aangepast. Het is van belang dat in de RI&E ook staat hoe een organisatie het risico op besmetting met corona op de werkvloer beheerst.
In de sectorplannen ligt de focus op klanten, gasten en publiek. Maar vergeet de werknemers dus niet. Daarom moeten bedrijven de sectorplannen vertalen naar hun RI&E en plan van Aanpak op basis van de arbeidshygiënische strategie, zo benadrukt het kabinet nog eens.
Lees ook:
- Zelf de risico’s van corona inschatten. Hoe doe je dat?
- Wat de or moet weten over terugkeren naar de zaak
- Werkplek blijft gevaarlijk als besmettingsbron corona
Coronamodule RI&E
Om dit eenvoudiger te maken voor bedrijven heeft het Steunpunt RI&E een coronamodule ontwikkeld die brancheorganisaties kunnen gebruiken bij het maken en actueel houden van een branche RI&E. Ook de instrumenten die door het Steunpunt RI&E zelf worden aangeboden zijn aangepast. Voor kleinere bedrijven, die niet aangesloten zijn bij een branche, is er de Route naar RI&E.
Meer informatie
- De sectorplannen staan op de website van VNO NCW
- Maatregelenladders voor sectorale aanpak COVID-19
Dit artikel verscheen eerder in aangepaste vorm op Arbo-online
Studiedag Arbo voor de or op 15 december
Studiedag Arbo voor de or op 15 decemberSafety Safari en verdiep je in de vernieuwingen van de RI&Ewerkdruk en werkstressBekijk nu het complete programma en schrijf je in!
Landelijke VGWM-dag op 9 maart 2023
Als ‘vaste commissie’ voor veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu komt er veel op je af op het gebied van arbo en beleid. Behalve corona lijken stress en burnouts ook steeds meer op een epidemie. En hoe kunnen mensen veilig blijven werken, thuis en op kantoor? Tijdens de 20e editie van de Landelijke VGWM-dag op 9 maart 2023 praten onze experts je helemaal bij over alle belangrijke VGWM-onderwerpen.
