Dit blijkt uit inspecties van 35 depots- representatief voor de 100 pakketdiensten in ons land, die zijn uitgevoerd door de Arbeidsinspectie in 2023 en 2024. Afgelopen maand werden de resultaten bekendgemaakt. Bij de inspecties lag de focus vooral op de fysieke belasting tijdens het handmatig verwerken van pakketten, zoals het tillen van zware lasten en het veelvuldig bukken.

Alle 6 pakketdiensten (PostNL, DHL, UPS, GLS, FedEx en DPD) moeten, op last van de inspectie, zowel op korte termijn tijdelijke als op lange termijn structurele aanpassingen doorvoeren om lichamelijke overbelasting te verminderen.

Zware fysieke omstandigheden

Het merendeel van de werknemers (90%) bestaat uit uitzendkrachten en vaak arbeidsmigranten die voor een laag loon werken onder flexibele roosters, met weinig ruimte voor rust. Ze moeten onder zware fysieke omstandigheden werken, wat leidt tot problemen door het tillen van zware lasten, frequent bukken, en het reiken naar hoge en diepe plaatsen (boven schouderhoogte). Werknemers kunnen vaak niet goed inschatten hoe zwaar een pakket is, waardoor anticiperen bij het tillen onmogelijk wordt.

Daarnaast dragen werknemers vaak pakketten over lange afstanden. Door verkeerde werkhoudingen, vooral bij pakketten van meer dan 20 kilo, kan overbelasting en gezondheidsschade aan armen, rug en schouders ontstaan. De inspectie constateerde ook dat werknemers vaak sjouwen met pakketten van 35 tot 45 kilo.

Inspectie eist verbeteringen

De Arbeidsinspectie eist van de gehele sector een totaalpakket aan verbeteringen. Dit omvat onder andere een verbeterde ergonomische inrichting, het gebruik van hulpmiddelen, afspraken over de maximale vulhoogte van karren, de maximale gewichten van pakketten, herkenbaarheid van gewichtsklassen, taakroulatie, en training in gezonde werkmethoden.

Ongeacht welke pakketdienst het betreft, het meeste werk in de depots vindt 's nachts plaats. Dan komen de pakketjes binnen van onder andere Bol.com, Kruidvat, en Wehkamp, die de volgende dag bezorgd moeten worden. De vrachtwagens van de (web)shops moeten worden gelost, en de pakketten worden op een lopende band gegooid.

Handwerk zonder tilhulpmiddelen

Afwijkende pakketten wat betreft vorm of gewicht moeten op een aparte sorteerlijn worden geplaatst. Pakketten die verkeerd op de lopende band liggen, moeten handmatig goedgelegd worden. Daarna worden de pakketten, eveneens met de hand, verdeeld over rolcontainers, zakken of pallets.

De depots verwerken per dag tussen de tienduizenden en honderdduizenden pakketten. PostNL alleen al verwerkte in 2022 350 miljoen pakketten. Tijd is geld voor de bedrijven, en dat wordt ook nauwgezet bijgehouden, zo merkte de Arbeidsinspectie op. Het legen van een vrachtwagen duurt ongeveer drie kwartier tot een uur en een kwartier en is een taak van één persoon. Bij geen enkele onderzochte pakketdienst zijn hulp- of tilmiddelen beschikbaar.

FNV-rapport voor Arbeidsinspectie aanleiding

De aanleiding voor de inspecties bij de pakketdiensten was een rapport van de FNV uit november 2023 over de gezondheidsrisico’s voor werknemers bij de pakketdiensten van PostNL. 'Net als op luchthavens zoals Schiphol is er sprake van innovatie voor de consument en meerdere stappen terug voor de werkende', schrijft de FNV.

'Bedrijven in deze branche staan allemaal voor dezelfde uitdaging', signaleert de Arbeidsinspectie in zijn eindrapport. 'Concurrentie op veilig en gezond werk is onwenselijk.' Vaak is de verplichte RI&E, waarin de risico's worden beschreven, niet op orde. In veel gevallen ontbreken bovendien de benodigde data.

Rol van de or

De Arbeidsinspectie adviseert dat bedrijven een gezamenlijke aanpak voor veilig en gezond werk realiseren en dit vastleggen in een arbocatalogus. Werkgevers en ondernemingsraden hebben de ruimte om zelf te bepalen hoe zij aan de Arbowet willen voldoen, en zij kunnen rekening houden met de branchespecifieke kenmerken.

Ondernemingsraden beschikken over de wettelijke bevoegdheden en juridische mogelijkheden om werkgevers via de rechter te dwingen hun verplichtingen na te komen, vooral als deze geen haast maken met het op orde brengen van de RI&E en het samenstellen van een arbocatalogus. De Arbeidsinspectie heeft aangekondigd in 2025 (her)inspecties uit te voeren.