Ik ben er bij een paar betrokken als or-adviseur en een ding is nog helemaal hetzelfde: niets is zo moeilijk als veranderen. Ondernemingsraden en hun leden weten als geen ander hoe lastig dit is. Bij alle ingrijpende organisatieveranderingen zijn zij meestal de eersten die door de verandering heen moeten. En dat doet meestal pijn.
Acceptatie
Vaste waarde in elk reorganisatietraject is de curve die mevrouw Kübler-Ross heeft bedacht, waarin je van ontkenning via woede, onderhandelen en depressie naar acceptatie reist, welgemoed op weg naar de nieuwe toekomst. Elke consultant kan er vrolijk over vertellen, maar als je door een verandering heen moet is het afzien.
Voor ondernemingsraden is het extra lastig dat ze betrekkelijk korte tijd hebben om zich door een verandering heen te worstelen. In rond de 6 weken moet het wel gepiept zijn, die adviesaanvraag. En als het dan ook nog eens zo is dat een deel van de or zelf het haasje is, dan komt het extra dichtbij. En wordt de druk op de or extra hoog.
Onzekerheid
Een van de grootste kwelgeesten bij ingrijpende veranderingen in een organisatie is onzekerheid. Mensen horen liever dat ze ontslagen worden dan dat ze langer dan een paar weken in onzekerheid moeten leven. Wat ook opvalt: nog steeds vindt echt niet iedereen gemakkelijk een andere baan. Ook niet als je skills op zich veel gevraagd zijn. Ook bazen (m/v/x) veranderen moeilijk, en vooroordelen blijven lang bestaan.
Beste remedie bij veranderingen: kijk eens vanuit het perspectief van de veranderaar. De dader zeg maar. In een flink aantal gevallen levert dat niet meer op dan uitzicht op een treurige leegte waarin een portemonnee ligt te glimmen met “aandeelhouders” in gouden letters op de zijkant geschreven.
Tip! Flexibilisering, robotisering, krappe arbeidsmarkt, veranderende klantenvraag en concurrentieverscherping. Allemaal aanleidingen waarom de organisatie op de schop moet. Vaak onverwacht, waardoor het draagvlak bij de medewerkers ontbreekt. Een professionele or kan ermee omgaan. Zeker als hij de studiedag ‘OR & Organisatieverandering’ heeft gevolgd. Bekijk het programma en de datums!
Van perspectief wisselen
Maar er zijn ook zat gevallen waarin je dan een blik op de werkelijkheid krijgt die echt een ander perspectief biedt. Je ziet een probleem dat daadwerkelijk met de verandering wordt opgelost. Of een verandering waar je vanuit je eigen werkelijkheid bekeken, aan moet. Als je dan weer terugkeert naar je eigen perspectief, weet je beter wat je te doen staat vanuit je rol als belangenbehartiger. Maar ook als “toezichthouder” namens de collega’s en andere werkenden in je organisatie.
Ik weet niet of die betrekkelijk kleine reorganisatiegolf die er nu is, doorzet. Ik denk dat we hoe dan ook nog genoeg veranderingen gaan zien, de komende tijd. Mijn ervaring: goed blijven kijken naar wie of wat de verandering veroorzaakt, en regelmatig die andere bril opzetten om van perspectief te kunnen wisselen. Dan weet je beter wat je te doen staat en kun je sneller verder. Beter dan alles lijdzaam ondergaan en afzien.
André van Deijk
