Er wordt veel gesproken óver de zorg als sector, constateert Kitty Jong. Vaak gaat het over de stijgende kosten en de druk waaronder de sector staat. Want binnen de verscheidenheid aan instellingen en soorten zorg zijn er veel overeenkomsten. ‘Dat begint bij de zware werklast die de meeste werknemers in de zorg ervaren. De werkdruk is bijzonder hoog, met een bovengemiddeld ziekteverzuim als gevolg. Werknemers stappen uit hun functie en keren terug als zelfstandige.’
Druk
De problemen op de werkvloer zijn veelvuldig, benadrukt Jong. ‘Vrouwen zijn sterk oververtegenwoordigd en werken vaak in deeltijd. Ook omdat ze er vaak mantelzorgtaken naast hebben. Al die zaken waar Mariëtte Hamer mee bezig is, daar krijgen ondernemingsraden de komende jaren mee te maken. Zoals racisme, (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, toenemende agressie en geweld door patiënten en cliënten. Maar ook slechte contracten en de druk om meer te werken. Er is een loonkloof en een loonachterstand.’
Uitdagingen en rol or
Ook op een breder niveau zijn de uitdagingen talrijk. ‘De co2-uitstoot van de sector is enorm, nog los van de impact op het milieu en de verspilling van materialen en middelen. Het circulair maken van de bedrijfsvoering is een van de zaken waarin de medezeggenschap een rol heeft.’
‘Dat de or een rol kan spelen in de arbeidsvoorwaarden is bekend, en wat mij betreft zou de or dat aan de vakbond over moeten laten. Minder bekend is de mogelijke invloed op de arbeidsomstandigheden, op de inhoud van de arbeid en de arbeidsverhoudingen binnen de organisatie. Denk aan het aannamebeleid, het beleid op het gebied van arbo en scholing. Zeker als je goed met de bonden samenwerkt, ieder op zijn eigen terrein, kun je veel bereiken. Samen zorg je voor het broodnodige tegenwicht. Er is alle aanleiding om die tegenkracht vanuit de medewerkers te versterken.’
Er is alle aanleiding om die tegenkracht vanuit de medewerkers te versterken ”
Bijvoorbeeld met een VGWM-commissie. Want: ‘met een VGWM-commissie heeft de medezeggenschap goud in handen! De or heeft namelijk instemmingsrecht op veel aspecten van het arbobeleid: veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu. Denk daarbij ook aan seksueel grensoverschrijdend gedrag, en de toenemend agressie vanuit cliënten tegen medewerkers. Heeft de organisatie op dit gebied zijn beleid op orde, de risico-inventarisatie? En het bijbehorende plan van aanpak? Hoe zit het met het eigen risicodragerschap bij arbeidsongeschiktheid? De or heeft niet alleen het recht om deze zaken aan te kaarten en erover mee te praten. Hij heeft ook instemmingsrecht op het beleid.’
Verschil maken
De or kan op een positieve manier het verschil maken, legt Jong uit. ‘Je kunt de bedrijfsvoering op zo’n manier beïnvloeden dat het aantrekkelijk wordt om in jullie organisatie te werken. Het begint ermee dat je je bewust bent van die waardevolle positie. Je kan de politiek en zorgverzekeraars en de bestuurders in de zorg van alles verwijten, maar de vraag is ook: wat doen de medewerkers zelf, wat doet de ondernemingsraad? We hebben de Wor, maak er gebruik van! De or is er voor iedereen in jullie organisatie. Dus moet de or aan de bak.’
We hebben de Wor, maak er gebruik van! ”
‘En als je niet aan de bak kán, omdat er bijvoorbeeld te weinig tijd is om je or-werk te doen, zorg dan ervoor dat je wel aan de bak komt. Zet de faciliteiten voor de or op de agenda. Zorg voor de aanstelling van een ambtelijk secretaris die jullie ondersteunt, zodat de weinig tijd die er is voor or-werk, efficiënt kan worden besteed. Werk samen met andere or’s, wissel ervaringen uit, want veel thema’s spelen in veel meer organisaties.’
Ondergesneeuwd?
Een extra factor voor medezeggenschap in de zorg, is dat er ook nog patiënten en cliëntenraden zijn waarmee overlegd moet worden. ‘Hoe waardevol deze raden ook zijn, deze veelheid aan raden kan ervoor zorgen dat de werknemers ondergesneeuwd raken binnen een organisatie, met het risico dat de belangen van de werknemers van ondergeschikt belang worden.’
Tip! Kitty Jong is een van de sprekers op het congres Or in de zorg op 13 juni aanstaande in Utrecht. Ze geeft dan de keynote ‘De ondernemingsraad moet aan de bak!’ Bekijk het volledige programma!
Los daarvan is het moeilijk om mensen die het al te druk hebben, warm te laten lopen voor het or-werk. Jong: ‘Het is vaak een kip of ei-kwestie: de medezeggenschap komt niet uit de verf doordat medewerkers te weinig tijd hebben om zich ervoor in te zetten. Maar die druk van onderaf blijft nodig, dus laat zien dat je goede medezeggenschap wil. Wijs op het belang van een gestructureerd tegengeluid. Wacht niet tot je werkgever ermee komt maar maak je er met je collega’s zelf sterk voor. Stel jullie eigen agenda op en durf eisen te stellen aan de invulling van je rol als ondernemingsraad.’
Kitty Jong wijst erop dat het ook deze sector wel degelijk sterke medezeggenschap kan organiseren. Dat bewijst het feit dat de afgelopen jaren verschillende zorgorganisaties werden genomineerd voor de 3D-trofee voor uitstekende samenwerking in de driehoek bestuur, toezicht en or. Maar om zover te komen, moet de or dus wel flink aan de bak.
