Een ‘eigen’ commissaris voordragen in de raad van toezicht of commissarissen. Een kans die een or zeker moet aangrijpen om zijn invloed te vergroten. Maar hoe kom je daar, wat zijn de kansen en de beperkingen? Willem Allertz en Stefan Zondag schetsen in hun workshop een reëel beeld waarmee de or vooruit kan.
Hoe ver reikt de invloed van een voordrachtscommissaris? En hoe profiteert een or van deze mogelijk belangrijke strategische speler in zijn netwerk?
Willem Allertz, directeur van OR Consultancy, beschrijft een voorbeeld uit zijn praktijk als or- adviseur. ‘In een bedrijf waren er problemen met een lokale directeur. Er waren duidelijke signalen van grensoverschrijdend gedrag richting de medewerkers. Maar tegelijk behaalde die directeur goede cijfers, dus wilde het hogere management hem niet kwijt. Daarom dreigde de or met stappen, zoals een gang naar de rechter en de media inschakelen. De voordrachtscommissaris heeft toen aandacht gevraagd en gekregen voor de situatie in die vestiging. Als gevolg daarvan is de betreffende directeur uit diens functie gezet. Als de commissaris dat niet had gedaan en de or had zijn dreigementen waargemaakt, hadden de gelederen in het bestuur zich waarschijnlijk gesloten en was die directeur blijven zitten. Zo blijkt hoezeer de commissaris van waarde kan zijn.’
Spiegelen
Een commissaris kent als voordeel dat hij of zij gemakkelijker een bepaalde afstand kan bewaren. ‘De or is vaak zeer sterk betrokken en loopt het risico dat emoties te sterk gaan meespelen. Niet altijd even handig voor het doel dat je wil bereiken, zoals ook uit dit voorbeeld blijkt.’
Als or en commissaris een goede relatie hebben, kan de commissaris spiegelen met een or: wat is wel en wat niet handig in de communicatie? Waarbij je wel in de gaten moet houden dat de rol van commissaris niet overvloeit in die van adviseur, weet Allertz uit ervaring. Hij bekleedt namelijk ook enkele commissariaten op voordracht van de medezeggenschap bij een aantal internationale organisaties. Zondag en Allertz begeleiden regelmatig ondernemingsraden die een voordracht kunnen doen voor een commissaris of toezichthouder.
Positie
Strategisch gebruik van je netwerk door in te zetten op een voordrachtscommissaris: dat geeft kansen maar ook valkuilen, vertelt Allertz. ‘Belangrijk is dat de or beseft hoe zo’n commissaris je positie kan versterken. Maar ook dat het een lastige weg kan zijn. En dat het, als het eenmaal is gelukt, ook nog een kunst is om die contacten op een goede manier te onderhouden.’
Allertz en Zondag hopen op de inbreng van een diverse groep deelnemers in hun workshop. ‘Er zijn namelijk interessante verschillen te bespreken tussen de profit en de non-profit wat dit betreft. Grote commerciële instellingen moeten voldoen aan een structuurregime en dat verschaft de ondernemingsraad een niet-vrijblijvend recht om een commissaris voor te dragen. Bij de non-profit ligt dat ingewikkelder. Soms heeft de ondernemingsraad op grond van cao of een andere afspraak een vergelijkbaar recht. Soms is helaas helemaal niets geregeld.’
Onafhankelijkheid
Allertz en Zondag gaan vanuit praktijkervaringen in op de vele kansen maar ook valkuilen op het pad van de uiteindelijke voordracht van een commissaris. De vraag wat je van een commissaris of toezichthouder in de praktijk mag verwachten in het contact met de ondernemingsraad, zal nadrukkelijk beantwoord worden. Zoals tijd, interesse en feeling voor de positie van de medezeggenschap. De voordrachtcommissaris moet onafhankelijk zijn en is geen verlengstuk van de medezeggenschap.
‘Een van de zaken voor de or om op te letten is de onafhankelijkheid van je kandidaat. Dus liever niet die hogere concernfunctionaris die aan zijn eigen carrière moet denken bij het uitoefenen van deze functie. En ook dan is het afwachten hoe jullie commissaris zich gedraagt. Je moet er maar op hopen dat jouw commissaris ook werkelijk op de vergaderingen verschijnt. En daar niet zit als een stokstaartje zonder enige inbreng.’
Kortom, de or moet een realistische voorstelling hebben voor wat een commissaris kan in zijn rol, en wat hij of zij níet kan. ‘De commissaris is geen belangenbehartiger voor de or of de medewerkers. Die zit er voor het algemene belang, de grote lijnen van een organisatie, en om toe te zien op een goed bestuur ervan.’ Net als de or zelf, dus.
Een voordrachtscommissaris is daarom in de meeste gevallen een groot voordeel. ‘Het helpt je de positie van de or te versterken. Je kunt je gemakkelijker bewegen in “de driehoek”, wat kans geeft op meer vroegtijdige invloed. Al moet je dan wel weer handig omgaan met de mogelijkheden die dat biedt. En ook daarin zal onze workshop je op weg helpen.’
Tip! Diverse workshops over strategie staan op het programma van het OR Kennisfestival op 24 november 2022 in de Jaarbeurs, Utrecht.Zo geeft Stefan Zondag met Hans Oosterhuis de workshop ‘Invloed door het strategisch netwerk te benutten: werk samen met de RvC/RvT’. Meer over de gouden driehoek’ van bestuur, toezichthouder en ondernemingsraad vertelt Joost van Mierlo geeft nadere tekst en uitleg tijdens zijn workshop ‘Ondernemingsraad en Toezicht’. Om die zware kost te laten bezinken speel je de Or game met Julien Blok en krijg je strategische inzichten vanuit de diverse stakeholders.
Dit artikel verscheen eerder op ORNet Academy.
